Arkeologia Hiztegia / Diccionario arqueológico

Arkeologia Hiztegia

Arkeologia Hiztegia / Diccionario arqueológico (PDF, 598 KB)


Glosario terminológico para el estudio de las cerámicas arqueológicas

glosario.


Akronimoen zerrenda

UE (Unitate Estratigrafikoa)

MATERIALAK

TS: Terra Sigillata
TSH: Terra Sigillata Hispanica
TSHT: Terra Sigillata Hispánica Tardía
TSG: Terra Sigillata Galica
VEGAS: Zeramika mota berezia
PONDUS: Ehundegiko pisua
DOLIUM: Antzinako Erroman erabiltzen zen buztinezko ontzia
FUSAIOLA: Iruteko ardatzaren kontrapisua
AURTZA: Buztinezko ontzi beiratua, altua eta heldulekurik gabea, janariak kontserban gordetzeko erabiltzen dena.

INSKRIPZIOAK

GARDINER: clasificación de los jeroglíficos egipcios (G47/D58/W15…).

Ver por páginas

Hiztegia KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILA

Internet: www.euskadi.eus/euskalterm

1 Teoria eta metodologia

1.1 Indusketa-sistemak

1.2 Paleobotanika

1.3 Paleontologia

1.4 Geologia, sedimentologia eta estratigrafia

1.5 Antropologia

1.6 Datazio-sistemak

1.7 Kronologia

1.8 Klimatologia

1.9 Arkeometria eta beste kuantifikazio-teknika batzuk

2 Industriak

2.1 Harri-industria

2.2. Zeramika

2.3 Metal-industria

2.4 Hezur-industria

2.5 Beira-industria

2.6 Epigrafia

2.7 Numismatika

2.8 Ehorzketak

2.9 Hiria eta eraikuntza

2.10 Artea

3 Arlo espezializatuak

3.1 Urpeko arkeologia

3.2 Arkeologia industriala

3.3 Ondare arkeologikoaren babesa eta dibulgazioa

  1. TEORIA ETA METODOLOGIA

1

antropologia (4)

Gizakiaren eta gizataldeen alderdi biologikoak eta sozialak aztertzen dituen zientzia.

es antropología fr anthropologie en anthropology

2

arkeoastronomia (4) Antzinako zibilizazioek astronomiarekin izandako harremana aztergai duen jakintza.

es arqueoastronomía fr archéoastronomie en archaeoastronomy

3

arkeografia (4)

Erregistro arkeologikoaren behaketa, dokumentazioa eta antolaketa aztergai dituen jakintza.

es arqueografía fr archéographie

en archaeography

4

arkeologia (4)

Iraganeko gizarteen aztarna materialetatik abiatuz gizarte horien bizitza eta jarduera aztertzen dituen jakintza.

es arqueología fr archéologie en archaeology

5

arkeologia analitiko (4)

es arqueología analítica fr archéologie analytique en analytical archaeology

6

arkeologia antropologiko (4)

es arqueología antropológica fr archéologie anthropologique en anthropological archaeology

7

arkeologia esperimental (4)

es arqueología experimental fr archéologie expérimentale en experimental archaeology

8

arkeologia estrukturalista (4)

es arqueología estructuralista fr archéologie structuraliste en structural archaeology;

structuralist archaeology

9

arkeologia historiko (4) Idazketa erabili duten zibilizazioak aztertzen dituen arkeologia.

es arqueología histórica fr archéologie historique en historical archaeology

10

arkeologia klasiko (4) Antzinate Klasikoa aztergai duen arkeologia.

es arqueología clásica fr archéologie classique en classical archaeology

11

arkeologia postprozesual (4) Gizakien ekintzek izan dezaketen esanahi sinbolikoaren interpretazioan oinarritzen den arkeologia.

es arqueología posprocesual fr archéologie post-processuelle en post-processual archaeology

arkeologia prehistoriko

Ik. historiaurreko arkeologia

12

arkeologia prozesual (4) XX. mendeko 50eko eta 60ko hamarkadetan arkeologiaren teoria eta metodo-markoa birdefinitu zituen joera teorikoa: iragana datu arkeologikoen bidez deskribatu nahi izateari utzi, eta iraganean gertatutako aldaketa- prozesuak sistemen teorian eta ekologia kulturalean oinarrituz zientifikoki esplikatzea du helburu.

es arqueología procesual fr archéologie processuelle en processual archaeology

13

arkeologia sozial (4)

es arqueología social fr archéologie sociale en social archaeology

14

arkeozoologia (4)

Sin. zooarkeologia (4)

Animalia-hondakinak eta haien eta gizakien arteko elkarrekintza aztertzen dituen jakintza, aztarnategi arkeologikoetako fauna-aztarnetan oinarritzen dena.

es arqueozoología; zooarqueología fr archéozoologie; zooarchéologie en zooarchaeology; archaezoology

15

artefaktu (4)

Gizakiak moldatutako objektu baten aztarna arkeologikoa.

es artefacto fr artéfact; objet façonné en artifact; artefact

16

bioestratigrafia (4)

Estratu geologikoetan agertzen diren fosiletan oinarrituz estratu haien datazio erlatiboa aztergai duen jakintza.

es bioestratigrafía fr biostratigraphie en biostratigraphy

17

biometria (4)

Metodo estatistikoen bidez bizidunen ezaugarri biologikoak eta haien bilakaera edo aldaketa aztertzen dituen jakintza.

es biometría fr biométrie en biometry

18

denbora geologiko (4)

Lurraren historia geologikoak hartzen duen denbora-bitartea.

es tiempo geológico fr temps géologique en geologic time

19

egitura (4)

Espazio bat bere funtzioari egokitzeko egin diren aldaketen edo ekintzen aztarna materialen multzoa.

es estructura fr aménagements; constituant en feature

20

ekofaktu (4)

Aztarnategi batean aurkitutako produktu naturala, eraldatu gabe gizakiak lekuz aldatu duena; esate baterako, hazi edo landu gabeko enbor bat.

es ecofacto fr écofact en ecofact

21

Erdi Aro osteko arkeologia (4) Aro Berria eta Garaikidea aztergai dituen arkeologia.

es arqueología posmedieval fr archéologie post-médiéval en post-medieval archaeology

22

Erdi Aroko arkeologia (4)

es arqueología medieval fr archéologie médiévale en medieval archaeology

23

espoliazio (4)

Sin. harrapaketa (4)

Ondare material edo monumentu jakin batetik gauzak hartzea edo kentzea.

es expolio; expoliación fr pillage; spoliation en plunder; loot

24

etnoarkeologia (4)

es etnoarqueología fr ethnoarchéologie en ethnoarchaeology

25

faltsifikazio (4)

Egiazkoa balitz bezala erabiltzeko asmoz egiten den objektu faltsua.

es falsificación fr falsification en forgery

26

genero-arkeologia (4) Generoen eraikuntza eta haien arteko harremanak aztertzen dituen arkeologiaren atala.

es arqueología del género fr archéologie du genre en gender archaeology

harrapaketa

Ik. espoliazio

heriotzaren arkeologia

Ik. hileta-arkeologia

27

hileta-arkeologia (4)

Sin. heriotzaren arkeologia (4) Ehorzketen aztarna arkeologikoetan oinarrituz hileta-jarduerak aztertzen dituen arkeologia.

es arqueología funeraria; arqueología de la muerte fr archéologie funéraire en funerary archaeology; archaeology of death

28

historiaurreko arkeologia (4) Sin. arkeologia prehistoriko (4) Idazketa sortu aurreko zibilizazioak aztertzen dituen arkeologia.

es arqueología prehistórica fr archéologie préhistorique en prehistoric archaeology

29

holotipo (4)

Espezimen-multzo bat deskribatzeko eredutzat hartzen den espezimena.

es holotipo fr holotype en holotype

30

landa-laneko arkeologia (4) Indusketa edo prospekzio arkeologiko batean egiten den lan arkeologikoa.

es arqueología de campo fr archéologie sur le terrain en field archaeology

31

paleoekologia (4)

Antzinako izaki bizidunek eta orduko ingurumenak izandako elkarrekintza aztertzen duen jakintza.

es paleoecología fr paléoécologie en palaeoecology

32

paleoetnologia (4)

Antzinako zibilizazioak eta, bereziki, etniak aztertzeko haiek utzitako aztarna materialetan oinarritzen den jakintza.

es paleoetnología; paletnología fr paléoethnologie en palaeoethnology

33

paleoklimatologia (4) Lurrak denbora geologikoan izan dituen klimak eta klima-aldaketak aztertzen dituen jakintza.

es paleoclimatología fr paléoclimatologie en palaeoclimatology

34

paleontologia (4)

Historiaurreko bizidunak fosilen bidez aztertzen dituen jakintza.

es paleontología fr paléontologie en palaeontology

35

testuinguru-arkeologia (4) Testuinguruak identifikatzean eta ikertzean oinarritzen den arkeologia.

es arqueología contextual fr archéologie contextuelle en contextual archaeology

36

trazeologia (4)

Aztarnategietan aurkitutako lanabesen erabilera-aztarnak aztertzen dituen jakintza.

es traceología fr tracéologie en traceology

zooarkeologia

Ik. arkeozoologia

1.1. Indusketa-sistemak

37

aireko fotografia (4)

es fotografía aérea; aerofotografía fr photographie aérienne en aerial photography

38

aurkikuntza (4)

es hallazgo; descubrimiento fr découverte en discovery

39

aztarna arkeologiko (4)

es resto arqueológico; rastro arqueológico fr vestige archéologique en archaeological remains

40

aztarnategi (4)

Sin. aztarnategi arkeologiko (4)

es yacimiento; yacimiento arqueológico fr gisement archéologique en archaeological site

aztarnategi arkeologiko

Ik. aztarnategi

41

diagrama estratigrafiko (4)

Sin. Harris-en diagrama (4)

Harris-en metodoan, aztarnategi baten estratifikazioaren adierazpide grafikoa, unitate estratigrafikoen arteko erlazio fisikoa denbora-erlazio bihurtzen duena.

es diagrama estratigráfico; diagrama de Harris fr diagramme stratigraphique; diagramme de Harris en stratigraphic diagram; Harris Matrix diagram

42

domestikazio (4)

Sin. etxekotze (4)

es domesticación fr domestication en domestication

43

eremu zabaleko indusketa (4) Eremu handi bat osorik hartzen duen indusketa, lekukorik erabili gabe egiten dena.

es excavación en área fr fouille en aire ouverte en open area excavation

44

erregistro arkeologiko (4) Arkeologian dokumentatutako aztarna material guztien multzoa, aztarnategiak, artefaktuak, egiturak eta ekofaktuak barnean hartzen ituena.

es registro arqueológico fr registre archéologique en archaeological record

45

eskala-barra (4)

Sin. jaloi (4)

Neurgailu gisa erabiltzen den barra luzea, kontrastea egiten duten bi kolorez atalka margotua.

es jalón fr jalon en range pole; ranging-rod

46

estazio total (4)

es estación total fr station totale en total station

47

estratu (4) Sin. geruza (4)

es estrato fr strate; couche en stratum

48

estratuarte (4)

Sin. interfaze (4)

Estratuen arteko kontaktu-eremua.

es interestrato fr interface en interface

etxekotze

Ik. domestikazio

49

fase (4)

Sin. fase arkeologiko (4)

Harris-en erregistro-sisteman, antzeko kronologia duten jarduerak eta jarduera- multzoak biltzen dituen denbora-tartea.

es fase; fase arqueológica

fr phase; phase archéologique

en archaeological phase

fase arkeologiko

Ik. fase

50

flotazio (4)

Sedimentuetatik aztarna txikiak likido baten bidez (normalean, uraren bidez) berreskuratzeko teknika; lur edo sedimentuak bahe batean jartzen dira, ur-zurrusta bat jartzen zaie, eta bahe finago batzuetatik pasarazten dira.

es flotación fr flottation en flotation

51

fosfato-analisi (4)

Sin. fosfatoen analisi geokimiko (4) Giza jarduerak lurreko fosfato-edukian eragindako aldaketak neurtzea helburu duen analisia. Indusketarik egin

gabe aztarnategiak aurkitzeko edo interpretatzeko erabili ohi da. Abereen gorotzak eta gizakien eginkariek, animalia- edo landare-hondakinak ongarri gisa erabiltzeak eta gizakien ehorzketek eragina dute lurraren fosfato-edukian. Beraz, fosfato-

analisia oso interesgarria da, adibidez, aztarnategietan ukuiluak edo kortak aurkitzeko.

es análisis de fosfatos; análisis geoquímico de fosfatos

fr analyse des phosphates; analyse géochimique des phosphates

en soil phosphate analysis;

phosphate mapping

fosfatoen analisi geokimiko

Ik. fosfato-analisi

52

fotogrametria (4)

es fotogrametría

fr photogrammétrie

en photogrammetry

53

frekuentazio (4)

Gizakiek edo animaliek leku batean izandako aldizkako egonaldia, haiek utzitako aztarna arkeologikoen bidez aztertu ohi dena.

es frecuentación

fr fréquentation

en visitation; frequentation

geruza

Ik. estratu

gestio-arkeologia

Ik. kudeaketa-arkeologia

54

giza egonleku (4)

Sin. giza kokagune (4)

Gizatalde bat finkatuta egon den lekua.

es asentamiento fr établissement en settlement

giza kokagune

Ik. giza egonleku

55

harpe (4)

es abrigo

Harris-en diagrama

Ik. diagrama estratigrafiko

56

Harris-en erregistro-sistema (4)

Sin. Harris-en metodo (4) Indusketen erregistro arkeologikoa osatzeko metodoa, Edward C.

Harris arkeologoak asmatua: Harris- en metodoari jarraikiz, unitate estratigrafiko bakoitzaren ezaugarriak deskribatzen dira (dimentsioak eta oinplanoa barne), eta unitateen

arteko denborazko erlazioak diagrama estratigrafiko batean irudikatzen dira. es sistema de registro de Harris;

método de Harris

fr méthode de Harris

en Harris recording system

Harris-en metodo

Ik. Harris-en erregistro-sistema

57

hondakin karpologiko (4) Aztarnategi arkeologiko batean aurkitutako landare-hazien eta

-fruituen hondakinak.

es resto carpológico; vestigio carpológico

fr vestige carpologique

en carpological remains

58

hondakin palinologiko (4)

es resto palinológico; vestigio palinológico

fr vestige palynologique

en palynological remains

59

indusketa arkeologiko (4) Aztarna arkeologikoak lurpetik edo dauden lekutik ateratzea, dokumentatzea eta ikertzea;

indusketetan, aztarnak hondatu gabe, modu sistematikoan eta metodo egokiak erabiliz atera behar dira.

es excavación arqueológica

fr fouille archéologique

en archaeological excavation

60

indusketa programatu (4)

es excavación programada

fr fouille programmée

en planned excavation

61

indusketa-egunkari (4) Indusketa-lanak egin ahala haien azalpen xehakatua biltzeko erabiltzen den egutegia.

es diario de excavación

fr carnet de chantier; carnet de fouille

en excavation notebook; excavation journal

interfaze

Ik. estratuarte

jaloi

Ik. eskala-barra

62

jarduera (4)

Harris-en erregistro-sisteman, aztarna arkeologikoen interpretaziorako oinarrizko unitatea, garai berekoak diren eta funtzio bera duten unitate estratigrafikoen multzoak osatzen

duena; adibidez, jardueratzat har daiteke hilobi bat irekitzea eta hura betetzea.

es actividad fr activité en activity

63

jarduera-multzo (4)

Garai berean eta helburu berarekin sortutako jardueren multzoa; adibidez, familia-unitate beraren hilobi-multzoa. es grupo de actividad

fr groupe d’activité

en activity group

kartesiar koordenatuen metodo

Ik. Laplace-ren indusketa-sistema

64

kontrol arkeologiko (4) Interes arkeologikoa izan dezakeen eremu batean egindako lanetan esku hartzea; lanak ikuskatzean eta aztarna arkeologikoak kontserbatzeko eta dokumentatzeko neurriak ezartzean datza.

es control arqueológico

fr surveillance

en watching brief

65

kota (4)

Estratu edo aztarna arkeologiko batek itsas mailarekiko edo erreferentziatzat hartzen den beste sestra-plano batekiko duen garaiera.

es cota; cota de nivel

fr élévation; cote

en elevation; topographic elevation

66

kudeaketa-arkeologia (4)

Sin. gestio-arkeologia (4); prebentzio- arkeologia (4)

Berehala egitekoak diren lanek galzorian jarritako aztarna arkeologikoak aztertzen dituen arkeologia.

es arqueología de gestión;

arqueología de prevención

fr archéologie de gestion;

préventive archéologie

en management archaeology;

preventive archaeology

67

lagin (4)

es muestra

fr échantillon

en sample

68

laginketa (4)

Eremu bateko laginak lortzeko egiten diren lanen multzoa.

es muestreo

fr échantillonnage

en sampling

Laplace-Méroc-en indusketa- sistema

Ik. Laplace-ren indusketa-sistema

69

Laplace-ren indusketa- sistema (4)

Sin. kartesiar koordenatuen metodo (4);

Laplace-Méroc-en indusketa-sistema (4) Indusketen erregistro arkeologikoa osatzeko metodoa, koordenatu kartesiarren sistema bat erabiliz aztarna arkeologikoak plano batean jartzean oinarritzen dena.

es sistema de registro de Laplace; método de coordenadas cartesianas; método de Laplace- Méroc

fr méthode Laplace-Méroc

en co-ordinate system; Laplace method

larrialdiko indusketa

Ik. salbamenduko esku-hartze

70

lauki (4)

Lau aldeko lur-eremu angeluzuzena. Azalera berdineko laukitan banatzen da indusketa egingo den lursaila.

es cuadrado; cuadro

fr quadrat

en quadrat; square

71

lekuko (4)

Sareta bateko bi laukiren artean induskatu gabe uzten den lur-zerrenda; lur-eremua induskatzen den artean erreferentzia gisa erabiltzen da, edo aurrerago induskatzeko uzten da.

es testigo

fr berme

en balk; baulk

72

mapa arkeologiko (4)

Eremu geografiko bateko indusketen inbentario xehakatua biltzen duen dokumentua.

es carta arqueológica fr carte archéologique en archaeological map

73

maskortegi (4)

Molusku-aztarna ugari dituen aztarnategi arkeologikoa.

es conchero

fr escargotière

en shell-midden

74

metakin arkeologiko (4) Aztarnategi batean aurkitutako material metatuen multzoa. Prozesu antropiko baten ondorioa da; hau da, gizakiaren jarduera da material horiek metatu dituena.

es depósito arqueológico fr dépôt archéologique en archeological deposit

miaketa

Ik. prospekzio

75

Munsell-en taula (4)

Lur-motak deskribatzeko eta beste zeregin batzuetarako erabiltzen

den sistema, koloreak tonuaren, argitasunaren eta asetasunaren arabera sailkatzeko erabiltzen dena.

es tabla de Munsell; cartas de color de Munsell

fr nuancier de Munsell

en Munsell soil colour chart

76

nibel topografiko (4)

Plano baten norabide horizontala eta bertikala zehazteko gailua.

es nivel topográfico

fr niveau topographique

en topographical level

77

oinplano (4)

Indusketa edo prospekzio bateko plano horizontalaren adierazpide grafikoa.

es planta fr plan en plan

posizio eratorri

Ik. posizio sekundario

78

posizio primario (4)

Aztarna arkeologiko baten posizioa, aztarna dagoen lekuan utzi zenetik aldatu ez dena.

es posición primaria fr position primaire en primary position

79

posizio sekundario (4)

Sin. posizio eratorri (4)

Aztarna arkeologiko baten posizioa, aztarna posizio primariotik aldatu ondorengoa.

es posición secundaria; posición derivada

fr position secondaire

en secondary position

prebentzio-arkeologia

Ik. kudeaketa-arkeologia

80

profil estratigrafiko (4)

Sin. sekzio (4)

Lauki bat induskatzearen ondorioz azaleratzen diren lau plano bertikaletako bakoitza.

es perfil estratigráfico; corte estratigráfico; sección estratigráfica

fr coupe stratigraphique; profil stratigraphique

en stratigraphic profile; stratigraphic section

81

prospekzio (4)

Sin. miaketa (4)

Aztarna arkeologikoak aurkitzeko tekniken eta lanen multzoa.

es prospección fr prospection en prospecting

82

salbamenduko esku-hartze (4)

Sin. larrialdiko indusketa (4) Aztarnategi batean egiten den presako indusketa arkeologikoa, aztarnategia berehala hondatuko edo desagerraraziko duten lanen aurretik egiten dena.

es intervención de salvamento;

intervención de urgencia

fr fouille de sauvetage; fouille de préservation

en rescue excavation; salvage excavation

83

sareta (4)

Indusketa edo prospekzio arkeologikoa egingo den lursaila banatzen duten laukien multzoa.

es cuadrícula

fr carroyage; quadrillage

en grid layout; grid

84

sareta-metodo (4)

Puntu-multzo jakin batek sareta batean duen banaketa kalkulatzeko erabiltzen den metodo estatistikoa.

es método de cuadrícula

fr méthode du quadrillage

en grid-square method

sekzio

Ik. profil estratigrafiko

UE

Ik. unitate estratigrafiko

85

unitate estratigrafiko (4)

Sin. UE (4)

Harris-en metodoaren oinarrizko erregistro-unitatetzat hartzen den estratua.

es unidad estratigráfica; UE fr unité stratigraphique; US en stratigraphic unit; SU

86

Wheeler-en indusketa- sistema (4)

Sin. Wheeler-en sistema (4)

Indusketen erregistro arkeologikoa osatzeko metodoa, lursail handi bat lekukoz bereizitako laukitan banatzean oinarritzen dena.

es sistema de excavación de

Wheeler

fr système Wheeler

en Wheeler system

Wheeler-en sistema

Ik. Wheeler-en indusketa-sistema

87

zundaketa (4)

Lur-eremu mugatu batean egiten den indusketa, aztarnategi baten edo eremu baten inguruko datuak biltzeko egiten dena.

es sondeo

fr sondage archéologique

en trial trenching

88

zutabe estratigrafiko (4) Indusketa arkeologiko bateko estratuen hurrenkera eta kokapena irudikatzen dituen eskema.

es columna estratigráfica fr échelle stratigraphique en stratigraphical column

1.2. Paleobotanika

89

antrakologia (4)

Ikatz-aztarnak aztertzen dituen jakintza.

es antracología fr anthracologie en anthracology

90

antropizazio (4) es antropización fr anthropisation en anthropization AP

Ik. zuhaitz-polen

91

espora (4)

Landare batzuek sortzen duten

ugaltze-gorputz oso txikia, gehienetan zelulabakarra. Garatzen denean, beste landare bat eratzeko ahalmena du.

es espora fr spore en spore

92

fitolito (4)

Landare-ehunetan sortzen den silizezko konkrezio mikroskopikoa, landarea deskonposatu ondoren lurrean geratzen dena.

es fitolito

fr phytolithe

en phytolith

93

hazi (4)

es semilla

fr semence

en seed

94

jatorri ez-antropikoko metakin (4)

es depósito de origen no antrópico

fr dépôt d’origine non anthropique

en non anthropic deposit; deposit of a non anthropic origin

lore-hauts

Ik. polen

NAP

Ik. zuhaitzenaz bestelako polen

95

paleobotanika (4)

Landare-fosilak aztertzen dituen jakintza.

es paleobotánica

fr paléobotanique

en palaeobotany

96

paleoetnobotanika (4) Landare-aztarnak identifikatzen eta aztertzen dituen jakintza, antzinako ingurumenak eta ekonomiak ezagutzea helburu duena.

es paleoetnobotánica

fr paléoethnobotanique

en palaeoethnobotany

97

paleopalinologia (4)

Antzinako palinomorfoak aztertzen dituen palinologiaren atala.

es paleopalinología fr paléopalynologie en palaeopalynology

98

palinologia (4)

Polenak eta esporak aztertzen dituen jakintza.

es palinología fr palynologie en palynology

99

palinomorfo (4)

Polenak, esporek eta, gehienetan, zenbait animalia-materialek osatutako mikrofosil organikoa.

es palinomorfo

fr palynomorphe

en palynomorph

100

polen (4)

Sin. lore-hauts (4)

Loreen anterek edo kono maskulinoek askatzen duten hautsa, barnean gameto ar bat duten ale txikiez osatua dagoena. es polen

fr pollen

en pollen

polen ez-zuhaitzetiko

Ik. zuhaitzenaz bestelako polen

zuhaitz-jatorriko polen

Ik. zuhaitz-polen

101

zuhaitz-polen (4)

Sin. zuhaitz-jatorriko polen (4); AP (4)

es polen arbóreo; AP

fr pollen d’arbre; PA

en arboreal pollen; arborescent pollen; AP

102

zuhaitzenaz bestelako polen (4) Sin. polen ez-zuhaitzetiko (4); NAP (4) es polen no arbóreo; NAP

fr pollen non arboréen; PNA

en non arboreal pollen;

nonarborescent pollen; NAP

1.3. Paleontologia

103

anbar (4)

Koniferoen erretxina fosildua; batzuetan, izaki txikien fosilak eduki ditzake barruan.

es ámbar fr ambre en amber

104

azoiko (izond.) (4)

Fosilik edo bizi-aztarnarik ez duena.

es azoico

fr azoïque

en azoic

105

bioklasto (4)

Formazio sedimentario batean dagoen fosil-zatia.

es bioclasto fr bioclaste en bioclast

106

biozona (4)

Sin. unitate bioestratigrafiko (4)

Fosil-eduki adierazgarria duen estratua; fosil-eduki horrek bereizten du inguruko estratuetatik.

es biozona fr biozone en biozone

107

DNA fosil (4)

Gizakien edo animalien aztarnetan iraun duen DNA.

es ADN fósil

fr ADN fossile

en fossil DNA

108

fosil (4)

Antzinako izaki baten edo hark utzitako arrastoaren aztarna, harri bihurtua.

es fósil

fr fossile

en fossil

109

koprolito (4)

Gorotz edo eginkari fosildua.

es coprolito fr coprolithe en coprolite

110

mikrofosil (4) Mikroskopiorik gabe aztertzeko txikiegia den fosila.

es microfósil

fr microfossile

en microfossil

111

paleopatologia (4)

es paleopatología fr paléopathologie en palaeopathology

unitate bioestratigrafiko

Ik. biozona

1.4. Geologia, sedimentologia eta estratigrafia

112

alubioi (4)

Ur-lasterrek garraiatutako sedimentuen metakin ez-finkatua.

es aluvión fr alluvion en alluvium

113

baheketa (4) es tamizado fr tamisage en sieving

114

bahetze-dorre (4) es torre de tamices fr tour de tamisage en sieve stack

115

bioturbazio (4)

Organismo bizidunek sedimentuetan edo lurzoruan eragindako alterazioa. es bioturbación

fr bioturbation

en bioturbation

116

bloke (4)

es bloque

fr bloc

en block

117

buztin (4) es arcilla fr argile en clay

118

detritiko (4)

es detrítico

fr détritique

en detrital

edafologia

Ik. pedologia

119

estratifikazio (4)

Sedimentuak estratutan eratzearen ondorioz sortutako egitura.

es estratificación fr stratification en stratification

120

estratigrafia alderantzikatu (4) Estratu zaharrenak berrienen gainetik dituen estratigrafia.

es estratigrafía invertida fr stratigraphie inversée en inverted stratigraphy

121

fazies (4)

  1. 1. Estratu edo arroka bat bere genesiaren ikuspuntutik definitzen duten ezaugarrien multzoa. 2. Historiaurreko

kultura baten aldaera jakin bat definitzen duten ezaugarri industrialen multzoa.

es facies fr faciès en facies

122

frakzio (4)

Sin. frakzio granulometriko (4) Ezaugarriren bat partekatzen duten eta lurzoruaren osagai diren elementuen multzoa; gehienetan, bi milimetrotik beherako diametroa izaten dute elementu horiek.

es fracción; fracción granulométrica

fr fraction; fraction du sol

en fraction; soil separate

frakzio granulometriko

Ik. frakzio

123

geoarkeologia (4)

Aztarna arkeologikoak Lurraren zientzien teknikak erabiliz aztertzen dituen jakintza.

es geoarqueología fr géoarchéologie en geoarchaeology

124

geokronologia (4)

Gertaera eta material geologikoen adina zehaztea helburu duen jakintza. es geocronología

fr géochronologie

en geochronology

125

geomorfologia (4)

es geomorfología

fr géomorphologie

en geomorphology

126

granulometria (4) Sedimentologiaren atala, sedimentuak eta arroka sedimentarioak osatzen dituzten partikulen forma eta tamaina aztertzen dituena.

es granulometría fr granulométrie en granulometry

127

harea (4)

Sin. hondar (4)

es arena fr sable en sand

128

higadura (4)

es erosión fr érosion en erosion

hondar

Ik. harea

129

horizonte (4)

Eremu geografiko zabal batean aurkitutako artefaktu eta ezaugarri kultural berdinen multzoa.

es horizonte fr horizon en horizon

130

inklinazio (4)

Estratu batek edo edozein gainazalek plano horizontalarekiko eratzen duen angelua.

es buzamiento

fr pendage

en dip

131

intrusio (4)

Estratu batean beste estratu batek eragiten duen aldaketa.

es intrusión fr intrusion en intrusion

jalkin

Ik. sedimentu

132

jariatze (4)

Lurrundu edo iragazi aurretik lurraren gainazaletik prezipitazio-ura labaintzea, lurraren higadura eragin dezakeena.

es escorrentía

fr écoulement de surface

en surface runoff

133

klasto (4)

Desintegrazioaren eraginez arroka batetik banatutako zatia.

es clasto fr claste en clast

134

kolubioi (4)

Grabitatearen eraginez malda edo amildegi baten oinera joan diren sedimentuek osatutako metakina. Arroken meteorizazioz edo disgregazioz sortu ohi dira sedimentu horiek.

es coluvión fr colluvion en colluvium

135

krioklastia (4)

Arroken desintegrazioa, izozteen eta urtzeen arteko alternantziak eragindakoa.

es crioclastia

fr gélifraction

en congelifraction

136

krioturbazio (4)

Lurzorua osatzen duten estratuen

edo partikulen lekualdaketa, izozteen eta urtzeen arteko alternantziak eragindakoa.

es crioturbación; geliturbación

fr turbation périglaciaire;

cryoturbation

en congeliturbation

137

legar (4)

es grava

fr gravier

en gravel

138

lohi (4)

Sin. lokatz (4)

es limo

fr limon

en silt

lokatz

Ik. lohi

139

meteorizazio (4)

Agente atmosferikoek arroketan eragiten dituzten aldaketen multzoa. es meteorización

fr météorisation

en weathering; clastation

140

mikroklima (4)

es microclima fr microclimat en microclimate

141

mikromorfologia (4) Sedimentuen edo lurzoruen analisi mikroskopikoa aztergai duen jakintza. es micromorfología

fr micromorphologie

en micromorphology; soil micromorphology

142

paleozoru (4)

Garai bateko lurzorua, gaurkoez bestelako baldintzetan sortua.

es paleosuelo

fr paléosol

en palaeosol

143

pedologia (4)

Sin. edafologia (4)

Lurzoruen jatorria, sorrera eta banaketa aztertzen dituen jakintza.

es pedología; edafología

fr pédologie; édaphologie

en pedology; edaphology

144

prozesu postdeposizional (4) Aztarna arkeologiko bati jatorrizko kokalekuan utzi zenetik aurkitu den arte eragin ahal izan dioten prozesu natural nahiz antropogeniko guztien multzoa. Prozesu horietakoak dira, besteak beste, agente atmosferikoek eragindako higadura edo nekazaritza- jarduerak.

es proceso posdeposicional

fr processus post-dépositionnel

en post-depositional process

145

sedimentologia (4)

Sedimentuen eta arroka sedimentarioen ezaugarriak eta sorrera aztertzen dituen geologiaren atala.

es sedimentología fr sédimentologie en sedimentology

146

sedimentu (4)

Sin. jalkin (4)

es sedimento fr sédiment en sediment

147

testuinguru (4)

es contexto fr contexte en context

148

testuinguru primario (4) Posizio primarioan aurkitutako aztarnen testuingurua.

es contexto primario fr contexte primaire en primary context

149

testuinguru sekundario (4) Posizio sekundarioan aurkitutako aztarnen testuingurua.

es contexto secundario fr contexte secondaire en secondary context

150

xafla mehe (4)

Petrografian, laborategian aztertzeko ateratzen den lagin fina.

es lámina delgada

fr lame mince

en thin section

1.5. Antropologia

151

ahoz beherako etzanera (4) Sin. ahuspezko etzanera (4) Bularraldea eta sabela horizontalki

pausatuta ahuspez etzanda eratzen den jarrera.

es decúbito prono; decúbito ventral

fr procubitus; décubitus ventral

en prone decubitus ; ventral decubitus

152

ahoz gorako etzanera (4) Bizkarra eta ipurmasailak horizontalki pausatuta aratinik etzanda eratzen den jarrera.

es decúbito supino; decúbito dorsal

fr décubitus dorsal

en supine position; dorsal decubitus

ahuspezko etzanera

Ik. ahoz beherako etzanera

albo-etzanera

Ik. alboko etzanera

153

alboko etzanera (4)

Sin. albo-etzanera (4)

Saihets baten gainean (eskuineko nahiz ezkerreko alboaren gainean) etzanda eratzen den jarrera.

es decúbito lateral

fr décubitus latéral; latérocubitus

en lateral decubitus; sidelying position

154

antropometria (4)

es antropometría fr anthropométrie en anthropometry

155

antropometro (4)

es antropómetro fr anthropomètre en anthropometer

156

australopiteko (4)

es australopiteco

fr australopithèque

en australopithecus

157

dimorfismo (4)

es dimorfismo

fr dimorphisme

en dimorphism

158

garezur-edukiera (4)

es capacidad craneal fr capacité crânienne en cranial capacity

159

Hominidae (4)

Primates ordenako familia, Ardipithecus, Paranthropus, Australopithecus eta Homo generoak barnean hartzen dituena.

es homínidos fr hominidés en Hominidae

160

Homo (4)

Hominidoen generoa, gizaki modernoa (Homo sapiens), Neanderthalgo gizakia (Homo neanderthalensis) eta Homo erectus espezieak barnean hartzen dituena.

es Homo fr Homo en Homo

161

indize zefaliko (4)

Garezur-motak formaren arabera bereizteko erabiltzen den neurri antropometrikoa; garezurraren gehieneko zabalera gehieneko luzerarekin zatitu eta bider ehun eginda kalkulatzen da.

es índice craneal; índice cefálico

fr indice céphalique

en cephalic index

162

kraniometria (4)

es craneometría fr craniométrie en craniometry

163

osteologia (4)

Aztarnategi arkeologikoetan agertzen diren hezurrak –animalienak eta gizakienak– aztertzen dituen jakintza. es osteología

fr ostéologie

en osteology

164

paleoantropologia (4) Gizakien fosilak aztertzen dituen jakintza.

es paleoantropología

fr paléontologie humaine

en palaeoanthropology

165

paleodemografia (4)

es paleodemografía

fr paléodémographie

en palaeodemography

166

paleoespezie (4) Desagertutako giza espeziea edo antzinako animalia-espeziea.

es paleoespecie fr paléoespèce en palaeospecies

167

paleoestomatologia (4)

es paleoestomatología fr paléostomatologie en palaeostomatology

168

tafonomia (4)

Hildako organismoek fosildu aurretik, fosiltzean eta fosildu ondoren duten bilakaera aztertzen duen jakintza.

es tafonomía

fr taphonomie

en taphonomy

1.6. Datazio-sistemak

AD

Ik. K.o.

AME datazio

Ik. azeleragailu bidezko masa- espektrometria bidezko datazio

169

aminoazidoen errazemizazio bidezko datazio (4)

Aztarna bateko aminoazidoen

errazemizazioa neurtzen duen datazio absolutuko teknika; zenbat eta zaharragoa izan, orduan eta handiagoa da aminoazidoen errazemizazioa. Errazemizazioaren ondorioz, optikoki ez-aktiboak diren aminoazidoak optikoki aktibo bihurtzen dira.

es datación por racemización de aminoácidos

fr datation par racémisation des acides aminés

en amino acids racemization dating; amino-acid racemization age method

Anno Domini

Ik. K.o.

170

arkeomagnetismo bidezko datazio (4)

Sutan egositako pieza buztindunekin

erabiltzen den datazio absolutuko teknika. Piezak teknika bereziekin berotuz, egosi zirenean nagusi zen eremu magnetikoa identifikatzean datza.

es datación por arqueomagnetismo

fr datation archéomagnétique

en archaeomagnetic dating

171

azeleragailu bidezko masa- espektrometria bidezko datazio (4)

Sin. AME datazio (4)

es datación por espectrometría de masas con acelerador; datación por AMS

fr datation par spectrométrie de masse par accélérateur

en accelerator mass spectrometry dating; AMS dating

Before Present

Ik. BP

172

BP (4)

Sin. Before Present (4); oraina baino lehen (4)

Erradiokarbono-datazioan, data bat K.o. 1950. urtea erreferentziatzat hartuta kalkulatu dela adierazten duen esamoldea.

es BP; Before Present; AP; antes del

Presente

fr BP; Before Present; avant le

Présent

en BP; Before Present

data kalibratu

Ik. kal

173

datazio (4) es datación fr datation en dating

174

datazio absolutu (4)

Iraganeko gertaera, aztarna arkeologiko edo bestelako fenomeno baten adina zenbakizko denbora-unitatetan zenbatesten duen datazioa, haren ezaugarri fisikoetan edo kimikoetan oinarrituz egiten dena.

es datación absoluta fr datation absolue en absolute dating

175

datazio erlatibo (4) Iraganeko gertaerek, aztarna arkeologikoek edo bestelako fenomenoek elkarrekiko duten hurrenkera kronologikoa finkatzen duen datazioa.

es datación relativa fr datation relative en relative dating

176

datazio erradioaktibo (4) Kanpo-eragingarririk gabe gorputz baten atomo-nukleoa tamaina txikiagoko nukleo bihurtzeko prozesuan oinarritzen den datazio absolutuko teknika.

es datación radioactiva

fr datation radioactive; datation isotopique

en radioactive dating

177

dendrokronologia (4)

Zuhaitz-enborren eraztun zentrokideen azterketan oinarritutako datazio absolutuko teknika.

es dendrocronología fr dendrochronologie en dendrochronology

eguzkiaren araberako eskala kronologiko

Ik. eguzkiaren araberako kronologia-

eskala

178

eguzkiaren araberako kronologia-eskala (4)

Sin. eguzkiaren araberako eskala

kronologiko (4)

Eguzki-urtea unitatetzat duen kronologia-eskala absolutua. es escala cronológica solar

fr échelle chronologique solaire

en solar timescale

179

elektroi-spinaren erresonantzia bidezko datazio (4)

Sin. ESR bidezko datazio (4)

Aztarna bat eremu magnetiko baten eraginpean jarriz eremu magnetiko horren noranzko bera hartzen duten elektroiak hautematean datzan datazio absolutuko teknika.

es datación por resonancia de espín electrónico; datación por ESR

fr datation par résonance de spin électronique

en electron spin resonance dating

180

erradiokarbono-datazio (4) Sin. karbono-14 bidezko datazio (4) Aztarna arkeologikoetan dagoen karbono-14 isotopoaren ehunekoa neurtzean datzan datazio erradioaktiboa.

es datación por radiocarbono; método del carbono-14; método del radiocarbono

fr datation par le carbone-14;

datation au radiocarbone

en carbon-14 dating; radiocarbon dating

181

erradiokarbono-urte (4)

es año radiocarbónico fr année radiocarbone en radiocarbon year

eskala kronologiko absolutu

Ik. kronologia-eskala absolutu

eskala kronologiko erlatibo

Ik. kronologia-eskala erlatibo

eskala kronologiko erradiokarboniko

Ik. kronologia-eskala erradiokarboniko

ESR bidezko datazio

Ik. elektroi-spinaren erresonantzia bidezko datazio

182

fisio-aztarnen bidezko datazio (4)

Elementu solido bat ioiekin

bonbardatzean elementu horren atomoetan ioiek uzten dituzten aztarnetan oinarritzen den datazio absolutuko teknika, berez sortutako aztarnen dentsitatearen eta induzitutako aztarnen dentsitatearen arteko ratioa neurtzen duena.

es datación por huellas de fisión

fr méthode de datation par traces de fission

en fission-track dating

fluor bidezko datazio

Ik. fluor-datazio

183

fluor-datazio (4)

Sin. fluor bidezko datazio (4) Ornodunen aztarna arkeologikoetako eta, bereziki, hezurretako fluor- edukia ehunekotan neurtzean datzan datazio erlatiboko teknika. Zenbat

eta zaharragoa izan, orduan eta fluor- kantitate handiagoa du aztarnak.

es datación por flúor

fr méthode au fluor; datation au fluor

en fluorine dating

184

K.a. (4)

Sin. Kristo aurretik (4); Kristo aurreko (4)

es a. C.; antes de Cristo

fr avant J.-C.; avant Jésus-Christ

en BC; Before Christ

185

K.o. (4)

Sin. Kristo ondoren (4); Kristo ondoko

(4); AD (4); Anno Domini (4) es d. C.; después de Cristo fr AD; Anno Domini

en AD; Anno Domini

186

kal (4)

Sin. data kalibratu (4)

es cal; fecha calibrada

fr cal; date calibrée

en cal; calibrated date

187

kalibrazio (4)

Kronologia-eskala erradiokarbonikoko data bat eguzkiaren araberako kronologia-eskalara bihurtzea.

es calibración fr calibration en calibration

188

karbono-14 (4)

Karbonoaren isotopo erradioaktibo naturala, pisu atomikoa 14 duena. Bizidunetan metatzen denez eta hil ondoren galtzen hasten denez, haien heriotza-data kalkulatzeko neurtzen da. es carbono-14; radiocarbono

fr carbone-14

en carbon-14

karbono-14 bidezko datazio

Ik. erradiokarbono-datazio

Kristo aurreko

Ik. K.a.

Kristo aurretik

Ik. K.a.

Kristo ondoko

Ik. K.o.

Kristo ondoren

Ik. K.o.

189

kronoestratigrafia (4)

Estratu geologikoen hurrenkeraren eta kokapenaren eta historia geologikoaren arteko erlazioa aztertzen duen jakintza. es cronoestratigrafía

fr chronostratigraphie

en chronostratigraphy

190

kronologia-eskala absolutu (4) Sin. eskala kronologiko absolutu (4) Denboraren iragana abiapuntu

bakar batekiko neurtzeko erabiltzen den eskala. Eskalaren abiapuntua

eta denboraren iragana neurtzeko erabilitako denbora-unitateak ez dira erlatiboak.

es escala cronológica absoluta

fr échelle chronologique absolue

en absolute time scale

191

kronologia-eskala erlatibo (4) Sin. eskala kronologiko erlatibo (4) Denboraren iragana neurtzeko erabiltzen den eskala, gertaera prehistorikoen edo historikoen

segida ordenatuan oinarritzen dena. Denboran zehar gertatu diren unearen arabera antolatzen dira elkarren artean gertaera horiek.

es escala cronológica relativa

fr échelle de chronologie relative

en relative timescale

192

kronologia-eskala erradiokarboniko (4) Sin. eskala kronologiko erradiokarboniko (4) Karbono-14aren neurketan

oinarritutako kronologia-eskala

absolutua. 1950etik hasi, eta kronologikoki ordena alderantzikatuan neurtzen du aztarna arkeologikoen antzinatasuna.

es escala cronológica radiocarbónica

fr étalonnage du temps du radiocarbone

en radiocarbon timescale

193

kronotipologia (4) Objektuen ezaugarri fisikoetan, kulturaletan eta teknologikoetan,

eta ezaugarri horiek denboran zehar izan duten eboluzioan oinarritutako datazio erlatiboko teknika; datazioan erabiliko diren ezaugarri eta irizpide bereizgarriak ezartzeko, erreferentziazko corpusak osatzen dira ezaugarri horiekin.

es cronotipología

fr chrono-typologie

en chronotypology

194

mentsiokronologia (4) Eraikuntza-materialen osaera eta neurriak aztertzean datzan datazio erlatiboa aztergai duen jakintza.

es mensiocronología fr mensiochronologie en mensiochronology

nitrogeno bidezko datazio

Ik. nitrogeno-datazio

195

nitrogeno-datazio (4)

Sin. nitrogeno bidezko datazio (4) Ornodunen aztarna arkeologikoetan eta, bereziki, hezurretan nitrogenoaren ehunekoa neurtzean datzan datazio erlatiboko teknika. Zenbat eta zaharragoa izan, orduan eta nitrogeno- kantitate txikiagoa du aztarnak.

es datación por nitrógeno

fr analyse isotopique de l’azote

en nitrogen dating

OEL

Ik. optikoki estimulatutako lumineszentzia

196

optikoki estimulatutako lumineszentzia (4)

Sin. OEL (4)

es luminiscencia estimulada ópticamente; LEO

fr luminescence stimulée optiquement; LSO

en optically stimulated luminescence; OSL

oraina baino lehen

Ik. BP

197

paleomagnetismo (4)

Lurraren eremu magnetikoak iraganean izandako bariazioak aztertzen dituen jakintza, arrokek eta bestelako

material geologikoek eskaintzen duten informazioan oinarritzen dena.

es paleomagnetismo fr paléomagnétisme en palaeomagnetism

198

potasio-argon bidezko datazio (4)

Solidotzez sortutako material

geologikoetan potasio-40 isotopoa argon-40 bihurtzeko prozesuan oinarritzen den datazio absolutuko teknika.

es datación por potasio-argón

fr méthode potassium-argon;

datation au potassium-argon

en potassium-argon dating

199

termolumineszentzia bidezko datazio (4)

Sin. TL bidezko datazio (4)

Aztarna batek berotutakoan igortzen duen lumineszentzia neurtzean datzan datazio absolutuko teknika.

es datación por termoluminiscencia;

datación por TL

fr datation par thermoluminescence

en thermoluminescence dating

TL bidezko datazio

Ik. termolumineszentzia bidezko datazio

uranio bidezko datazio

Ik. uranio-datazio

200

uranio-datazio (4)

Sin. uranio bidezko datazio (4) Ornodunen aztarna arkeologikoetan eta, bereziki, hezurretan uranioaren ehunekoa neurtzean oinarritzen den datazio erlatiboko teknika. Zenbat eta zaharragoa izan, orduan eta uranio- kantitate handiagoa du aztarnak.

es datación por uranio fr datation à l’uranium en uranium dating

201

uranio-toriedo bidezko datazio (4)

Formazio karbonatodunetan uranio-238 isotopoa torio-230 bihurtzeko prozesuan oinarritzen den datazio erradioaktiboko teknika.

es datación por uranio-torio

fr datation par uranium-thorium

en uranium-thorium dating

202

varva (4)

Glaziar-aintziretan urtebetean metatzen den sedimentu-geruza.

es varva fr varve en varve

1.7. Kronologia

203

Abbeville aldi (4)

es Abbevillense fr Abbevillien en Abbevillian

204

Acheul aldi (4)

es Achelense fr Acheuléen en Acheulian

205

Antzinaroa (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Edad Antigua

fr Antiquité

en Ancient Age

206

Antzinate Berantiarra (4)

K.o. IV. mendetik K.o. VII. mendera arteko aroa.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Antigüedad Tardía fr Antiquité tardive en Late Antiquity

207

Antzinate Klasikoa (4)

K.a. VI. mendetik K.o. III. mendera arteko aroa; bereziki, Grezia eta Erromari dagokiona.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Antigüedad Clásica fr Antiquité classique en Classical Antiquity

208

Aro Garaikidea (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Edad Contemporánea

fr Époque contemporaine

en Contemporary Age; Modern

Times

209

aro historiko (4)

es periodo histórico fr période historique en historic period

210

Aro Modernoa (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Edad Moderna

fr Époque moderne

en Modern Age; Early Modern

Times

211

Aurignac aldi (4)

es Auriñaciense fr Aurignacien en Aurignacian

212

Azil aldi (4) es Aziliense fr Azilien en Azilian

213

Behe Erdi Aroa (4)

Sin. Erdi Aro Berantiarra (4) OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Baja Edad Media

fr Bas Moyen Âge; Moyen Âge tardif

en Late Middle Ages

214

Behe Paleolitoa (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Paleolítico Inferior

fr Paléolithique inférieur

en Lower Palaeolithic

215

Brontze Aroa (4)

Burdin Aroaren aurreko aroa, brontzearen metalurgia zabaldu zenekoa.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Edad del Bronce fr Âge du bronze en Bronze Age

216

Burdin Aroa (4)

Brontze Aroaren ondorengo aroa, burdinaren metalurgia zabaldu zenekoa.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Edad del Hierro

fr Âge du fer

en Iron Age

217

Châtelperron aldi (4)

es Châtelperroniense fr Châtelperronien en Châtelperronian

218

Eneolitoa (4)

Sin. Kalkolitoa (4); Kobre Aroa (4) Neolitoaren eta Brontze Aroaren arteko aroa, kobrearen metalurgia zabaldu zenekoa.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Calcolítico; Eneolítico; Edad del

Cobre

fr Chalcolithique; Énéolithique; Âge du cuivre

en Chalcolithic; Eneolithic; Copper

Age

219

Epigravettiarra (4)

es Epigravetiense

fr Épigravettien

en Epigravettian; Epi-gravettian

220

Epipaleolitoa (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Epipaleolítico

fr Épipaléolithique

en Epipalaeolithic

Erdi Aro Berantiarra

Ik. Behe Erdi Aroa

Erdi Aro Goiztiarra

Ik. Goi Erdi Aroa

221

Erdi Aroa (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Edad Media fr Moyen Âge en Middle Ages

222

Erdi Paleolitoa (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Paleolítico Medio

fr Paléolithique moyen

en Middle Palaeolithic

223

Goi Erdi Aroa (4)

Sin. Erdi Aro Goiztiarra (4) OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Alta Edad Media fr Haut Moyen Âge en Early Middle Ages

224

Goi Paleolitoa (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Paleolítico Superior

fr Paléolithique supérieur

en Upper Paleolithic

Gravette aldi

Ik. Gravettiarra

225

Gravettiarra (4) Sin. Gravette aldi (4) es Gravetiense

fr Gravettien

en Gravettian

226

Hallstatt kultura (4) es cultura de Hallstatt fr culture de Hallstatt en Hallstatt culture

227

Hamburgarra (4)

Sin. Hamburgeko kultura (4)

es Hamburgiense

fr culture de Hambourg; Hambourgien

en Hamburgian; Hamburg culture

Hamburgeko kultura

Ik. Hamburgarra

228

Harri Aroa (4)

Historiaurreko aroa, gizakia metalak lantzen hasi aurrekoa. Paleolitoa, Mesolitoa eta Neolitoa hartzen ditu barnean.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Edad de Piedra fr Âge de la Pierre en Stone Age

229

Helade aldi (4) Greziako Brontze Aroa. es Heládico

fr Helladique

en Helladic

230

historiaurre (4)

es prehistoria fr préhistoire en prehistory

Kalkolitoa

Ik. Eneolitoa

231

kanpai-formako ontziaren kultura (4)

es cultura del vaso campaniforme

fr culture campaniforme

en bell beaker culture

232

Klakton aldi (4)

Britania Handiko eta Europa Erdialdeko zenbait zonatako Behe Paleolitoko fasea, Mindel eta Riss glaziazioen artekoa.

es Clactoniense fr Clactonien en Clactonian

Kobre Aroa

Ik. Eneolitoa

233

kronokultura (4)

es cronocultura fr chronoculture en chronoculture

234

kutxatila-zelaien kultura (4) es cultura de los campos de urnas fr culture des champs d’urnes

en urnfield culture

235

La Tène kultura (4) es cultura de La Tène fr culture de La Tène en La Tène culture

236

Madeleine aldi (4)

Europako Goi Paleolitoko fasea, K.a.

  1. eta K.a. 12000. urteen artekoa.

es Magdaleniense; Periodo

Magdaleniense

fr Magdalénien

en Magdalenian; Magdalenian period

237

Maglemose aldi (4)

Ipar Europako Epipaleolitoko fasea, K.a. 6800. eta K.a. 5000. urteen artekoa.

es Maglemosiense

fr Maglemosien

en Maglemosian; Maglemosean

238

Mesolitoa (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Mesolítico

fr Mésolithique

en Mesolithic

239

Minos aldi (4)

Kretako Brontze Aroko fasea, K.a.

  1. eta K.a. 1100. urteen artekoa.

es Minoico fr Minoen en Minoan

240

Mizenas aldi (4)

es Micénico

fr Âge mycénien

en Mycenaean age

241

Moustier aldi (4)

es Musteriense fr Moustérien en Mousterian

242

Neolitoa (4)

Harri Aroaren azken aroa, Mesolitoaren eta Eneolitoaren artekoa.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Neolítico

fr Néolithique; Âge néolithique

en Neolithic; Neolithic ageKUATEER

Olduvai aldi

Ik. Olduwai aldi

243

Olduwai aldi (4) Sin. Olduvai aldi (4) es Olduvayense

fr Oldowayen

en Oldowan age; Oldowan

244

Paleolitoa (4)

Mesolitoaren aurreko aroa, Europan duela milioi bat urte eta 12.000 urte artean datatzen dena.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Paleolítico

fr Paléolithique

en Palaeolithic

245

protohistoria (4)

Herri baten historiari dagokionez, herri horrek lekukotza idatzia utzi aurreko aldia, beste herri batzuen iturri idatzietatik ezagut daitekeena.

es protohistoria fr protohistoire en protohistory

246

Périgord aldi (4) es Perigordiense fr Périgordien

en Perigordian

247

Solutre aldi (4)

es Solutrense

fr Solutréen

en Solutrean; Solutrian

248

Széléta aldi (4)

es Szeletiense fr Szélétien en Szeletian

249

Ziklade aldi (4)

Ziklade uharteetako Brontze Aroko fasea, K.a. 2600. eta K.a. 1000. urteen artekoa.

es Cicládico

fr culture cycladique

en Cycladic; Cycladic culture

1.8. Klimatologia

250

Azken Maximo Glaziarra (4) Azken glaziazioan izotz-geruzek hedadurarik handiena izan zuten aldia. OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Último Máximo Glacial

fr Dernier Maximum Glaciaire

en Last Glacial Maximum

251

Behe Pleistozenoa (4) OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Pleistoceno Inferior fr Pléistocène inférieur en Lower Pleistocene

252

Dansgaard-Oeschger gertaera (4) Azken glaziazioan birritan gertatutako bero-oszilazio laburretako bakoitza.

es evento Dansgaard-Oeschger

fr événement de Dansgaard- Oeschger

en Dansgaard-Oeschger event

253

Erdi Aroko Beroaldia (4)

Sin. Erdi Aroko Optimo Klimatikoa (4) Erdi Aroan glaziarren hedadura murriztu zeneko denboraldi epela. Klimatologiak ez ditu oraingoz argitu aro honen hasiera- eta amaiera-datak. OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Periodo Cálido Medieval; Óptimo Climático Medieval

fr Période Chaude Médiévale; Petit

Optimum climatique

en Medieval Warm Period; Medieval

Climate Optimum

Erdi Aroko Optimo

Klimatikoa

Ik. Erdi Aroko Beroaldia

254

Erdi Pleistozenoa (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Pleistoceno Medio fr Pléistocène moyen en Middle Pleistocene

255

estadial (4)

Izotz-aro bateko denboraldia, tenperaturak jaitsi eta izotz-geruzek hedadura handiagoa hartzen dutenekoa.

es estadial

fr stadiaire

en stadial; stade

256

fase interglaziar (4)

Sin. glaziazio arteko aldi (4)

Bi izotz-aroren arteko denboraldia, izotz-arokoa baino klima epelagokoa. Fase interglaziarretan, izotz-geruzen azalera murriztu egiten da, eta klima epeletako landare-motak ugaltzeko baldintzak gertatzen dira.

es periodo interglaciar

fr interglaciaire; période interglaciaire

en interglacial; interglacial period

257

glaziazio (4) es glaciación fr glaciation en glaciation

glaziazio arteko aldi

Ik. fase interglaziar

258

Goi Pleistozenoa (4)

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Pleistoceno Superior fr Pléistocène supérieur en Upper Pleistocene

259

Heinrich gertaera (4)

Azken glaziazioan Ipar Atlantikoko glaziarretatik icebergak banandu

eta itsas maila igo zeneko aldietako bakoitza.

es evento Heinrich

fr événement de Heinrich

en Heinrich event

260

Holozenoa (4)

Kuaternarioko bigarren eta azken epoka, Pleistozenotik hasi eta gaur artekoa. OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Holoceno; Posglacial

fr Holocène

en Holocene

261

interrestadial (4)

Izotz-arokoa baino klima epelagoko denboraldia, bi izotz-aroren artekoa; benetako fase interglaziar bat ez bezala, beroegia edo hotzegia da egungo landare-motak ugal daitezen.

es interestadial fr interstadiaire en interstadial

262

isotopo-estadio (4)

Hotz- edo bero-estadioa, itsas hondoko eta kasko polarretako sedimentuen oxigeno-16 eta oxigeno-18 isotopoen edukian oinarrituz definitua.

es estadio isotópico fr stade isotopique en isotope stage

263

Izotz Aro Txikia (4)

Erdi Aroko Beroaldiaren ondoren Europan, Ipar Amerikan eta Asian gertatu zen hotzaldia.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Pequeña Edad del Hielo

fr Petit Âge glaciaire

en Little Ice Age

264

izotz-aro (4)

es periodo glaciar; época glacial fr période glaciaire; âge glaciaire en glacial period; ice age

265

Kuaternarioa (4)

Duela bi milioi urtetik gaur egun arteko aro geologikoa.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Cuaternario

fr Quaternaire; Anthropozoïque

en Quaternary; Quaternary Period

266

Pleistozenoa (4) Kuaternarioko lehen epoka, Holozenora arte iraun zuena. OHARRA: izen berezia izanda, forma

mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Pleistoceno fr Pléistocène en Pleistocene

267

Tardiglaziarra (4) Pleistozenoaren azken fasea, Holozenoaren aurrekoa.

OHARRA: izen berezia izanda, forma mugatuan dago. Hala ere, kontuan izan behar da izen arruntaren deklinabidea dagokiola.

es Tardiglaciar; Tardiglacial

fr Tardiglaciaire

en Late Glacial

1.9. Arkeometria eta beste kuantifikazio-teknika

batzuk

268

absortzio atomiko bidezko espektrometria (4) Espektroskopian oinarritutako analisi-mota, atomizatutako lagin batek xurgatzen duen erradiazio- energia neurtuz lagin horretan

dauden elementu kimikoak aztertzeko

erabiltzen dena. Lagina soluzio batean atomizatu ohi da sugar baten gainean. es espectrometría por absorción

atómica

fr spectrométrie d’absorption atomique

en atomic absorption spectrometry

AK

Ik. aztarna-kopuru

aktibazio atomikoko analisi

Ik. neutroi-aktibazioko analisi

269

arkeometria (4)

Azterketa arkeologikoetan metodo zientifikoak (bereziki fisikako eta kimikako metodoak) erabiltzen dituen teknika-multzoa.

es arqueometría fr archéométrie en archaeometry

270

aztarna-kopuru (4)

Sin. AK (4)

es número de restos; NR

fr nombre de restes; NR

en number of remains; NR

271

banakoen gutxieneko kopuru (4) Aztarnategi batean aurkitutako elementu jakin baten aztarna- kopurutik abiatuz gutxienez zenbat banako aurkitu diren adierazten

duen zenbakia. Espezie bereko bi hezur aurkitzen direnean, ezin bada frogatu bi banakorenak direla, banako bakarrarenak direla ulertzen da. Gaur egun, beste elementu batzuk ere kuantifikatzeko erabiltzen da, bereziki zeramikan.

es número mínimo de individuos; NMI

fr nombre minimum d’individus; NMI

en minimum number of individuals; MNI

272

ekorketako mikroskopio elektroniko (4)

Sin. mikroskopio elektroniko

eskaneatzaile (4)

es microscopio electrónico de barrido; microscopio electrónico de escáner

fr microscope électronique à balayage

en scanning electron microscope; SEM

273

espektroskopia (4) Erradiazio elektromagnetikoaren eraginez sortutako espektroak neurtzeko teknika, objektuetako elementu kimikoak identifikatzeko erabili ohi dena.

es espectroscopia fr spectroscopie en spectroscopy

mikroskopio elektroniko eskaneatzaile

Ik. ekorketako mikroskopio

elektroniko

274

neutroi-aktibazioko analisi (4) Sin. aktibazio atomikoko analisi (4) Arkeometriako teknika, aztergai

diren laginak irradiatzean datzana. Objektu metalikoetako elementuak identifikatzeko eta neurtzeko erabiltzen da.

es análisis de activación atómica; NAA; análisis de activación neutrónica

fr analyse par activation neutronique

en neutron activation analysis; NAA

275

ontzi-baliokide zenbatetsi (4)

es equivalente de vasija estimado

fr nombre d’équivalents-vases

en estimated vessels equivalent

276

osteometria (4)

Hezurren neurriak aztertzen dituen jakintza.

es osteometría fr ostéométrie en osteometry

277

X izpien difrakzio-analisi (4)

Sin. X izpien espektrometria (4)

es análisis de difracción de rayos X

fr diffractométrie de rayons X;

spectrométrie de rayons x

en X-ray diffraction analysis; X-ray spectrometry

X izpien espektrometria

Ik. X izpien difrakzio-analisi

278

X izpien fluoreszentzia (4) Espektroskopian oinarritutako analisi- mota, X izpiekin bonbardatutako lagin baten fluoreszentzia neurtuz lagin horretan dauden elementu kimikoak aztertzeko erabiltzen dena.

es fluorescencia de rayos X

fr fluorescence X

en X-ray fluorescence

  1. INDUSTRIAK

2.1. Harri-industria

279

aitzur (4) es azada fr houe en hoe

280

aizkora leundu (4)

es hacha pulimentada; hacha pulida

fr hache polie

en polished axe

281

ardatz-eraztun (4)

Sin. txaonda (4)

es fusayola; tortera

fr fusaïole

en spindle whorl

282

arrabota (4)

Zura marruskatzeko erabil daitekeen harri landuzko lanabesa.

es cepillo fr rabot en rabot

283

arragoa (4)

es crisol

fr creuset

en crucible

284

arrakalatzaile (4)

es hendedor; hachereau; hendidor

fr hachereau

en cleaver

285

aurpegibiko (4)

Nukleo osoa aurpegi bietatik landuz lortutako harrizko lanabesa, almendra- formakoa. Sarritan, beheko partea landu gabea du, eskuz hobeto heltzeko. es bifaz

fr biface

en biface

286

bek (4)

Harri landuzko lanabesa, ertz berean angelu desberdineko bi sakonune dituena.

es bec fr bec en bec

287

bi aurpegiko ebakigailu (4) Bi aurpegietatik landutako harrizko lanabesa.

es tajador compuesto; tajador bidireccional; chopping tool

fr tranchoir biface

en chopping tool; bifacial chopper

chopper

Ik. ebakigailu

288

ebakigailu (4)

Sin. chopper (4)

Alde bakarretik landutako harrizko lanabesa.

es chopper; tajador simple

fr chopper; couperet

en chopper

289

ehungailu-pisu (4)

es pesa de telar; pondera fr poids de métier à tisser en loom weight

290

eolito (4)

Pleistozenoaren aurreko edo oso hasierako harri-zatia, harri landuaren itxurakoa. Gaur egun, uste da eolitoak ez zituela gizakiak landu, baizik eta naturak eraldatuak direla.

es eolito fr éolithe en eolith

291

erraklet (4)

Harri-printza, ertzaren alde batean edo bietan hainbat ukitu latz dituena.

es rasqueta; raclette

fr raclette

en raclette

292

errekarri landu (4)

Ezagutzen den harri landuzko lanabes- mota zaharrena, errekarri baten aldeetako bati harri-printzak erauziz egindakoa. Harri landuen teknika hobetzearekin batera, ebakigailuak eta bi aurpegiko ebakigailuak sortu ziren. es canto tallado

fr galet aménagé

en pebble tool

293

fusil-suharri (4)

Suharrizko pieza taillatua, su-armetan txinparta sortzeko erabiltzen zena.

es piedra de fusil; pedernal

fr pierre à fusil

en gun flint

294

harri-printza (4)

Nukleo batetik erauzitako harri-zati txikia.

es lasca; flake

fr éclat

en lithic flake

295

harri-xafla (4)

Laukizuzen-formako harri landuzko lanabesa.

es lámina fr lame en blade

296

igitai-hortz (4)

es diente de hoz; elemento de hoz

fr élément de faucille en flint sickle teeth jaurtigailu-buru

Ik. jaurtigailu-punta

297

jaurtigailu-punta (4)

Sin. jaurtigailu-buru (4)

Mutur zorrotz bat duen harri landuzko lanabesa, jaurtigailu baten muturrean jartzekoa.

es punta de proyectil

fr pointe de projectile

en projectile-head; projectile point

298

karrakailu (4)

es raedera fr grattoir en scraper

299

kolpekari (4)

Harria eta hezurrak kolpeka lantzeko tresna.

es percutor

fr percuteur

en hammer; striker

lanabes litiko

Ik. tresna litiko

305

monolito (4)

i bakarrez egindako monumentua. monolito

monolithe monolith

300

Harr

es fr

Levallois teknika (4)

Harriak lantzeko teknika; batez ere,

Erdi Paleolitoko Moustier aldiko zenbait taldek erabilitakoa. Nukleoa

en

306

prestatuz, lortu nahi den printza edo punta osorik edo amaituta erauzteko balio du.

es técnica levalloisiense fr technique Levallois en Levallois technique

Moustier aldiko punta (4) Moustier aldian harri-printza batez egindako lanabesa, hiruki-formakoa; glaziaziorik gabeko Eurasiako eremu gehienetan, Ekialde Hurbilean eta Ipar Afrikan aurkitu dira Moustier aldiko

301

punt

es fr

marruska (4)

es raspador

fr racloir

en scraper; racloir

en

307

ak.

punta musteriense point moustérien Mousterian point

302

megalito (4)

Harri handiz egindako monumentu prehistorikoa.

es megalito fr mégalithe en megalith

303

menhir (4)

Zutikako harri luze batez egindako megalitoa.

es menhir fr menhir en menhir

304

mikrolito (4)

Harri landuz egindako lanabes txikia.

es microlito fr microlithe en microlith

nukleo (4)

Harri landu bat egiteko erabiltzen

den jatorrizko harria; kolpe edo presio bidez zati txikiagoak erauzten zaizkio nukleoari.

es núcleo

fr noyau

en core; nucleus

308

opaitzur (4)

Sin. zeio (4)

Aizkora-itxurako lanabesa, luzetarako sekzio asimetrikoa duena.

es azuela

fr herminette

en adze

309

ortostato (4)

Zutikako harlauza handia; bereziki, hilobi-monumentuetan erabilia.

es ortostato fr orthostate en orthostat

310

perkusio-erraboil (4)

Konkor konbexua duen printzaren azpialdeko zatia, nukleotik harri- printza erauztearen ondorioz sortua. es bulbo de percusión

fr bulbe de percussion

en bulb of percussion

311

sabel (4)

Pieza baten gorputzaren zati handi eta nabarmenena.

es galbo; panza

fr panse

en body; belly

silex

Ik. suharri

312

suharri (4)

Sin. silex (4)

es sílex; pedernal

fr pierre à feu; silex

en flint; silex

313

tresna litiko (4) Sin. lanabes litiko (4) es útil lítico

fr outil lithique

en stone tool

txaonda

Ik. ardatz-eraztun

314

ukitu (4)

Harri baten ertzean kolpe edo presio bidez harri-zati txikiak erauziz egindako marka.

es retoque

fr retouche

en retouching

zeio

Ik. opaitzur

315

zulagailu (4)

Bi angelu desberdineko sakonune bana duen beka, bata 45 gradutik gorakoa eta bestea ia 45 gradukoa.

es perforador

fr perçoir

en borer

316

zulakaitz (4)

es buril fr burin en burin

317

zulakaitz-kolpearen teknika (4) Harriak landuz zulakaitzak lortzeko teknika.

es golpe de buril; técnica del golpe de buril

fr éclat de burin

en burin spall; burin blow technique

2.2. Zeramika

ale

Ik. bihi

almaiz

Ik. motrailu

318

anfora (4)

es ánfora

fr amphore

en amphora

319

berdintze (4)

es alisado

fr lissage

en smoothing

320

bihi (4)

Sin. ale (4)

es cuenta; abalorio

fr perle

en bead

321

bizkotxo (4)

Beiradurarik gabeko buztin errea.

es bizcocho

fr biscuit

en biscuit ware; bisque ware

322

bol (4)

es cuenco

fr bol

en bowl

323

Boquique zeramika (4) es cerámica de Boquique fr céramique Boquique

en Boquique pottery

buztinola

Ik. eltzetegi

324

dekorazio aplikatu (4)

es decoración aplicada fr décoration appliquée en applied decoration

325

dekorazio ebakidun (4)

es decoración incisa

fr décor incisé

en incised decoration

326

dekorazio eszisiodun (4)

es decoración excisa

fr décor excisé

en excised decoration

327

dekorazio inprimatu (4)

es decoración impresa

fr décor imprimé

en printed decoration

328

dekorazio margotu (4)

es decoración pintada

fr décor peint

en painted decoration

329

dekorazio orraztu (4)

es decoración peinada fr décoration peignée en combed decoration

330

eltze (4)

Sin. lapiko (4)

es olla

fr pot; marmite

en pot; stew-pot

eltzegintza-lantegi

Ik. eltzetegi

331

eltzetegi (4)

Sin. eltzegintza-lantegi (4); buztinola (4)

es ollería; alfar

fr usine de poterie; atelier de potier

en pottery factory; potter’s workshop; pottery

engalba

Ik. engobe

332

engobe (4)

Sin. engalba (4)

Egoera likidoan dagoen buztina. Normalean, buztinezko gainazal bati aplikatzen zaio -oro har, larruaren trinkotasuna duenean- kolorea eta testura emateko.

es engobe fr engobe en engobe

333

erreketa erreduzitzaile (4) Erregaiak eskatzen duenarekin alderatuta oxigeno gutxiegi duen atmosferan edo labearen barne- ingurunean egiten den erreketa; kolore grisaxka ematen dio bizkotxoari.

es cocción reductora fr cuisson réductrice en reducing firing

334

erreketa oxidatzaile (4) Erregaiak eskatzen duenarekin alderatuta oxigeno gehiegi duen atmosferan edo labearen barne- ingurunean egiten den erreketa; kolore gorrixka ematen dio bizkotxoari.

es cocción oxidante fr cuisson oxydante en oxiding firing

335

erruletatu (iz.) (4)

Arrabol batez zerrenda bat markatuz egindako irudi apaingarria.

es ruleteado

fr rouletté; impression par roulement

en rouletting

336

ertz (4)

es borde fr bord en rim

337

espatulatze (4)

Zeramika-piezen gainazala espatula batez leuntzeko teknika.

es espatulado

fr raclage

en squeegeeing

338

estalki (4)

es tapa

fr couvercle

en lid

hari

Ik. kordoi

339

helduleku (4)

es asa

fr anse

en handle

340

hondo (4)

Oinik gabeko piezen beheko aldea.

es fondo fr fond en base

341

kanpai-formako ontzi (4)

es vaso campaniforme

fr gobelet campaniforme

en bell beaker

342

kaolin-pipa (4) Sin. lurrezko pipa (4) es pipa de caolín

fr terre de pipe; pipe de kaolin

en kaolin pipe; china clay pipe

343

koipegabetzaile (4) Plastikotasun txikiko materiala, buztinei edo buztin-nahasteei plastikotasuna eta koipe-edukia murrizteko gehitzen zaiena.

es desengrasante; desgrasante

fr dégraissant

en opening material

344

kordoi (4)

Sin. hari (4)

Hari lehorraren bidezko dekorazioa, Erdi Aroko zeramika islamiarrean erabiltzen zena.

es cordón

fr corde

en cord; rib

345

kordoi-zeramika (4)

es cerámica cordada fr céramique cordée en corded ware

lapiko

Ik. eltze

346

loza (4)

Tenperatura ertaineko pasta zuri karedun eta porotsua.

es loza

fr faïence

en faience; earthenware

lurrezko pipa

Ik. kaolin-pipa

347

lusuil (4)

es cántaro fr cruche en pitcher

moko

Ik. mutur

348

molde (4) es molde fr moule en mould

349

mosaiko (4)

Pieza txikiek osatutako dekorazio- lana. Piezak diseinu edo marrazki bat osatzeko moduan kokatzen dira gainazal baten gainean.

es mosaico

fr mosaïque

en mosaic

350

motrailu (4) Sin. almaiz (4) es mortero fr mortier en mortar

351

mutur (4)

Sin. moko (4)

Likidoak isurtzeko balio duen ontzi baten ertzeko alderdia, moko-itxura izan ohi duena.

es vertedor; vertedera; pico; pitorro

fr bec

en spout

352

oin (4)

Pieza askok oinarrian izaten duten elementua, piezaren gorputza haren azpian dagoen gainazalarekiko altxatzen duena.

es pie fr pied en foot

353

pareta fineko zeramika (4)

es cerámica de paredes finas fr céramique à parois fines en thin-walled pottery

354

pasta (4)

Buztinak, mineralek eta beste material batzuek osatutako nahaste gordina.

es pasta

fr pâte

en clay body; paste

355

pitxer (4)

es jarro

fr pichet

en jar

356

plater (4)

es plato

fr assiette

en plate

357

portzelana (4)

Funtsean kaolinak, silizeak eta urgarri pixka batek osatutako pasta tenperatura altuan erretzean lortzen den zeramika zuri eta zeharrargia.

es porcelana fr porcelaine en porcelain

358

suburdina (4)

es morillo fr chenet en andiron

359

terra sigillata (4)

Sin. TS (4)

es terra sigillata; TS

fr terra sigillata; TS

en terra sigillata; TS; Samian ware

360

tesela (4)

es tesela

fr tesselle; tessère

en tessera

361

tina (4)

Sin. treska (4)

Ura, ardoa edo olioa edo antzeko likidoak kontserbatzeko ontzi handia, azal leunekoa eta beiradurarik gabea. Ildaska, kordoi edo hatz-marka bidezko dekorazioa izan ohi du.

es tina; orza; tinaja

fr jarre

en large jar

treska

Ik. tina

TS

Ik. terra sigillata

362

ukendu-ontzi (4)

es ungüentario

fr unguentarium

en unguentarium

363

zeramika (4)

es cerámica

fr céramique

en pottery; ceramics

364

zeramika kardial (4)

es cerámica cardial

fr céramique cardiale

en cardium pottery

365

zeramika-ontzi (4)

es vasija de cerámica

fr récipient céramique; vase céramique

en ceramic vessel

366

zigilu bidezko dekorazio (4)

es estampillado

fr décor estampé

en stamped decoration

2.3. Metal-industria

367

aleazio (4) es aleación fr alliage en alloy

368

arkeometalurgia (4)

Antzinako zibilizazioen metalgintzako lanak metodologia arkeologikoen bidez aztertzen dituen jakintza.

es arqueometalurgia fr archéométallurgie en archaeometallurgy

369

arpeu (4)

Aingura txikia, lau haginekoa.

es rezón

fr grappin

en grapnel

370

belarri (4)

Belarri-formako heldulekua.

es oreja fr oreille en ear

371

bozelketa (4)

es repujado

fr gaufrage

en embossing

372

daga (4) es daga fr dague

en dagger

373

gerriko-plaka (4)

es placa de cinturón fr plaque de ceinture en belt plaque

374

iltze (4)

es clavo fr clou en nail

375

intsentsu-ontzi (4)

es incensario; turíbulo

fr encensoir

en censer; thurible

376

jaurtigai (4) es proyectil fr projectile en projectile

377

kanoi (4) es cañón fr canon en canon

378

lingote (4) Sin. totxo (4) es lingote fr lingot

en lingot; ingot

metalgintza

Ik. metalurgia

379

metalografia (4)

Metalen eta metal-aleazioen konposizioa eta egitura aztertzen dituen jakintza.

es metalografía

fr métallographie

en metallography

380

metalurgia (4) Sin. metalgintza (4) es metalurgia

fr métallurgie

en metallurgy

381

pilum (4)

Erromatarren garaiko arma astuna, xabalina-itxurakoa.

es pilum fr pilum en pilum

382

soliferreum (4)

Soilik burdinaz egindako lantza; batez ere, iberiarren garaikoa.

es soliferreum fr soliferreum en soliferreum

383

tatxet (4)

es tachuela

fr broquette

en tack

384

toreutika (4)

Metal bigunen gainean zizelkatze- eta bozelketa-lanak egiteko artea.

es toréutica

fr toreutique

en toreutics

totxo

Ik. lingote

2.4. Hezur-industria

385

adar (4)

es asta; cuerno fr corne; buah en horn; antler

386

aginte-makila (4)

Sin. makila zulatu (4)

Oreinen edo elur-oreinen adarrez egindako pieza prehistoriko luzanga; neurri handiko zulo bat edo gehiago ditu, eta irudi geometrikoz edo animalia-irudiz apaindua egon ohi da. es bastón de mando; bastón

perforado

fr bâton de commandement; bâton percé

en perforated baton; pierced antler rod

387

akabera-ziri (4)

Ukituak emateko lanabes luzanga.

es retocador

fr retoucher

en pressure flaker

388

amu (4)

es anzuelo

fr hameçon

en fishing hook

389

arpoi (4)

Sin. arrankazi (4)

es arpón

fr harpon

en harpoon

arrankazi

Ik. arpoi

390

azagaia (4)

Azkon-moduko jaurtigailu txikia, hezurrez edo adarrez egindakoa.

es azagaya fr sagaie en assegai

banatzaile

Ik. urruntzaile

bultzagailu

Ik. propultsatzaile

391

buru-orratz (4)

es alfiler

fr épingle

en pin

392

dado (4) es dado fr

en die

393

espatula (4)

Lanabes luzanga eta zapala, mutur bat zorrotza izaten duena eta bestea, heldulekua, biribildua.

es espátula fr spatule en spatula

ezten

Ik. puntzoi

394

falka (4) es cuña fr coin

en wedge

395

hagaxka (4)

es varilla

fr tige

en stem

396

kriseilu (4)

es candil

fr lampe à huile

en oil lamp

leuntzaile

Ik. txartatzaile

397

lisatzaile (4)

Garatu gabeko lanabes luzanga, mutur bat biribildua izan ohi duena.

es alisador

fr lissoir

en smoothing tool; smoothing-tool

makila zulatu

Ik. aginte-makila

398

orein-adar punta (4)

es candil de ciervo fr andouiller; époi en antler point; tine

399

orratz (4)

es aguja

fr aiguille

en needle

400

paleta (4)

Harrizko edo hezurrezko lanabes zapala, pintura, kosmetikoak eta abar nahasteko modukoa.

es paleta fr palette en palette

401

propultsatzaile (4)

Sin. bultzagailu (4)

Haga-formako armen jaurtiketan, armaren irismena handiagotzeko gailu luze eta estua, jaurtitzailearen besoaren luzapen artifizial gisa erabiltzen zena. Mutur batean kako-forma du, eta bestean hatzarekin eusteko moduko zulo bat. Kakoak lantzaren oinari eusten dio jaurtiketaren unean.

es propulsor

fr atlatl; propulseur

en spear-thrower; atlatl

402

puntzoi (4)

Sin. ezten (4)

Garatu gabeko lanabes luzanga, estua eta zorrotza, zulo txikiak egiteko modukoa.

es lezna; punzón fr foret; poinçon en awl

403

txartatzaile (4) Sin. leuntzaile (4) es bruñidor

fr brunissoir

en burnisher; polisher

404

urruntzaile (4)

Sin. banatzaile (4)

V formako bi zulo dituen apaingarri prehistorikoa, botoi edo larako gisakoa. es separador

fr écarteur

en retractor

405

zizel (4)

es cincel fr ciseau en chisel

2.5. Beira-industria

406

beira-pasta (4)

es pasta de vidrio; pasta vítrea

fr pâte de verre

en vitreous paste

407

beira-puzte (4)

Hodi-moduko haga batetik putz eginez beira-masa bat airez puztea.

es soplado fr soufflage en blowing

408

botila merkurial (4)

Botila-formako beirazko ontzia, erromatarren garaikoa, maiz merkataritzaren jainkoa irudikatzen duena.

es botella mercurial fr bouteille Mercure en mercurial bottle

409

harea-nukleoaren teknika (4) Hareazko nukleo bat beira-pastaz inguratuz ontzi txikiak egiteko teknika. es técnica del núcleo de arena;

técnica del núcleo previo

fr technique de l’enduction sur noyau

en sand-core technique

410

irabiagailu (4)

Beirazko hagaxka zilindrikoa, kosmetikoak edo bestelako gaiak nahasteko modukoa.

es agitador

fr agitateur

en stirring-rod

411

irideszentzia (4)

es iridiscencia; irisación

fr irisation

en iridescence

412

kameu-beira (4)

Kolore desberdineko hainbat geruza dituen beira; gainazaleko geruza irudi erliebedunekin landu ohi da.

es vidrio camafeo

fr cameo-glass

en cameo glass

413

millefiori (4)

Mosaiko-itxurako beira, kolore desberdineko piezak batuz egindakoa. es millefiori

fr millefiori

en millefiori

2.6. Epigrafia

414

aktuario (4) es actuario fr actuaire en actuary

415

anepigrafiko (izond.) (4)

Idazkunik ez duena.

es anepigráfico

fr muet; anépigraphe

en mute; anepigraphic

416

apex (4)

Bokal gaineko diakritikoa, idazkun latinoetan bokala luzea dela adierazten duena.

es ápex fr apex en apex

417

epigrafe (4)

Sin. idazkun (4); inskripzio (4) Pertsona edo gertaera baten omenez euskarri iraunkor batean grabatutako testua.

es epígrafe; inscripción

fr épigraphe; inscription

en epigraph; inscription

418

epigrafia (4)

Idazkunak aztertzen dituen jakintza.

es epigrafía

fr épigraphie

en epigraphy

419

erdiuntzial (4)

Eskuz idatzitako karaktere biribilkatua, erromaniko berantiarreko alfabeto latinoan erabiltzen zena.

es semiuncial

fr semi-onciale

en semi-uncial

420

etzan (4)

es cursiva

fr cursive

en cursive; cursive type

421

formula (4)

Idazkunetan errepikatzen den esaldia edo laburtzapen-multzoa.

es fórmula fr formule en formula

422

formulario (4)

Inskripzioak idazteko erabilitako formula-bilduma.

es formulario fr formulaire en formulary

423

grafito (4)

Inor oroitzeko asmorik gabe egindako testua edo irudia, euskarri iraunkor batean grabatua.

es grafito fr graffito en graffito

424

hilobi-harri (4)

Hilobiaren gainean jartzen den harri zabala, hildakoaren omenez idazkunen bat izan ohi duena.

es lápida sepulcral fr pierre tombale en gravestone

hilobi-lauda

Ik. lauda

idazkun

Ik. epigrafe

425

inklusio (4)

Bi letrako multzoa, bata bestean sartuta dagoela osatua.

es inclusión fr inclusion en inclusion

inskripzio

Ik. epigrafe

426

interpuntzio (4)

Idazkun bateko letrak edo hitzak banatzeko erabiltzen den ikurra. es interpunción

fr interponction

en interpunction

427

lauda (4)

Sin. hilobi-lauda (4)

Hilobiaren gainean hildakoaren omenez jartzen den hilobi-harria, mosaikoa edo armarria.

es lauda; laude

fr lauda

en lauda

428

letra larri (4)

Sin. maiuskula (4)

es capital; mayúscula fr capitale; majuscule en capital; uppercase

429

lotura (4)

Bi letra edo gehiago karaktere epigrafiko bakarrean elkartzen diren gunea.

es nexo

fr nexus; ligature

en nexus

maiuskula

Ik. letra larri

430

opistografo (4)

Aurrealdea eta atzealdea idatziak dituen antzinako dokumentua edo euskarria.

es opistógrafo

fr opisthographe

en opistograph

431

puntuazio (4) es puntuación fr ponctuation en punctuation

432

untzial (4)

Eskuz idatzitako letra larriko karaktere biribilkatua, alfabeto grekoan eta erromaniko berantiarreko alfabeto latinoan erabiltzen zena.

es uncial fr onciale en uncial

2.7. Numismatika

433

araztasun (4)

Pieza batek duen metal preziatuaren pisua, pieza horren pisuarekiko kalkulatzen dena.

es ley

fr titre; aloi

en fineness

434

aurki (4)

es anverso

fr avers

en obverse

435

balio nominal (4)

Txanpon baten legezko balioa, txanponean adierazten dena.

es valor nominal

fr valeur nominale

en face value

436

birzigilu (4)

es resello

437

diru-molde (4)

es cuño fr coin en die

438

elektro (4)

Urre- eta zilar-aleazio naturala, antzinako zenbait zibilizaziok numismatikarako erabilia.

es electro

fr électrum

en electrum

439

ifrentzu (4) es reverso fr revers

en reverse

440

inkuso (izond.) (4)

Sin. mailuz landutako (4) Txanponei eta dominei buruz mintzatuz, alde batean erliebe gisa duen irudi edo idazkuna beste aldean hutsune gisa duena.

es incuso fr incus en incuse

441

intaglio (4) es entalle fr intaille en intaglio

442

jaulkipen (4)

es emisión fr émission en issue

443

kobre-zink (4)

Sin. orikalko (4)

Kobre eta zinkezko aleazioa.

es oricalco

fr orichalque

en orichalcum

444

kontramarka (4)

Txanpon batean agintari politikoek eginarazitako marka, txanponaren balioa edo zirkulazio-eremua aldatzen dituena.

es contramarca

fr contremarque

en countermark

445

legenda (4)

Pieza batean grabatutako idazkuna.

es leyenda fr légende en legend

mailuz landutako

Ik. inkuso

446

metrologia (4)

Txanponen pisua aztertzen duen jakintza.

es metrología fr métrologie en metrology

447

modulu (4)

Landutako pieza baten diametroa.

es módulo fr module en module

448

numismatika (4)

Diru-piezak, txanponak eta dominak aztertzen dituen jakintza.

es numismática

fr numismatique

en numismatics

orikalko

Ik. kobre-zink

449

txanpon-etxe (4)

es ceca

fr atelier de fabrication de monnaies

en mint

450

txanpongintza (4)

es acuñación

fr frappe

en minting

451

zigilu (4) es sello fr sceau en seal

452

zilar-kobre (4)

Zilar eta kobrezko aleazioa, antzinako zenbait txanpon egiteko erabilia.

es vellón fr billon en billon

2.8. Ehorzketak

cromlech

Ik. harrespil

cromlech tumular

Ik. tumulu-harrespil

desobiratze

Ik. hobitik ateratze

dolmen

Ik. trikuharri

453

ehorzketa (4)

Sin. ehorzte (4)

Gorpua lurpean edo hilobi-ganbera batean ezartzea; gorpua betiko edo denbora luzez bertan egon dadin egiten da. Batzuetan, hildakoaren objektu pertsonalak edo eskaintzak ere ezartzen dira gorpuarekin batera.

es inhumación; enterramiento

fr inhumation; enterrement

en inhumation; burial

454

ehorzketa primario (4)

Lehen aldiz ehortzi zenetik lekuz eta posizioz aldatu gabeko gorpua.

es enterramiento primario

fr enterrement primaire

en primary burial

455

ehorzketa sekundario (4) Lehen aldiz ehortzi zenetik lekuz edo posizioz aldatutako gorpua.

es enterramiento secundario

fr enterrement secondaire

en secondary burial

ehorzte

Ik. ehorzketa

456

ehorztoki (4)

Ehorzketa bat egin den lekua.

es tumba

fr sépulture

en tomb

457

errausketa (4)

es incineración; cremación fr incinération; crémation en incineration; cremation

458

errauts-kutxatila (4)

es urna funeraria fr urne cinéraire en cinerary urn

459

gainjartze (4)

es superposición fr superposition en superposition

harkutxa

Ik. zista

460

harlauzazko ehorztoki (4)

es tumba de lajas

fr tombe en pierre plate

en slab grave

461

harrespil (4)

Sin. cromlech (4)

Lurrean gune biribil bat mugatzen duten harriez osatutako megalitoa.

es crómlech; crónlech; círculo de piedras

fr cromlech

en cromlech; stone circle

462

hezurtegi (4) Sin. hezurtoki (4) es osario

fr ossuaire; charnier

en carnary

hezurtoki

Ik. hezurtegi

463

hilarri (4)

Hildakoaren omenezko edo ehorztokia markatzeko monolito-mota, gehienetan hilobi gainean eraikia eta irudiak edo idazkunak izan ditzakeena.

es estela

fr stèle

467

hipogeo (4)

Antzina eraikitako lurpeko eraikina;

bereziki, hilobi gisa erabiltzekoa.

es hipogeo

fr hypogée

en hypogeum

468

hobi (4)

Gorpu bati lur emateko egindako zuloa.

es fosa fr fosse en fossa

469

hobitik ateratze (4)

exhumación exhumation

exhumation; disentombment

464

es

fr en

hilobi-ganbera (4)

es cámara funeraria

fr chambre funéraire

470

en funerary chamber

465

es

fr en

hilobi-haitzulo (4)

es cueva sepulcral

fr grotte sépulcrale

471

katakonba (4) catacumbas catacombes catacombs; catacomb

en burial cave

466

es

fr en

hilobiratze-hatuak (4)

Sin. hilobiratze-ostilamendu (4)

Gorpu batekin batera ehortzitako

472

kolunbario (4) columbario columbarium columbarium

objektu-multzoa.

es ajuar funerario

fr mobilier funéraire; présents funéraires

en grave goods

hilobiratze-ostilamendu

Ik. hilobiratze-hatuak

kutxatila-zelai (4) es campo de urnas fr champ d’urnes en urnfield

473

momia (4) es momia fr momie

en mummy

474

nekropoli (4) es necrópolis fr nécropole en necropolis

475

sarkofago (4)

es sarcófago

fr sarcophage

en sarcophagus

476

trikuharri (4)

Sin. dolmen (4)

Mahai-itxurako hilobi-megalitoa.

es dolmen fr dolmen en dolmen

477

tumulu (4)

Ehorzketa bat egin den lekuaren gainean eraikitako lur- edo harri- metakina.

es túmulo fr tumulus en tumulus

478

tumulu-harrespil (4)

Sin. cromlech tumular (4)

Lur edo harrizko metakin artifizial bat inguratzen duen harrespila.

es crómlech tumular

fr tumulus-cromlech

479

zenotafio (4)

Hildako bati eskainitako hilobi- monumentua, hildakoaren gorpurik ez duena.

es cenotafio fr cénotaphe en cenotaph

480

zista (4)

Sin. harkutxa (4)

Laukizuzen-formako hilobia, albo bakoitzean harlauza bat duena. Beste harlauza bat izan ohi du estalki gisa. es cista

fr ciste

en cist; cyst

481

zulo-zelai (4)

Lurrean egindako zulo-multzoa ezaugarri bereizgarri nagusitzat duen aztarnategia.

es campo de hoyos fr champ de fosses en pit field

2.9. Hiria eta eraikuntza

adobe

Ik. pezo

487

482

es

fr en

akueduktu (4)

es acueducto

fr aqueduc

488

barbakana (4) barbacana barbacane barbican

en aqueduct

aldiri

Ik. hiri-periferia

483

anfiteatro (4)

es anfiteatro

fr amphithéâtre

en amphitheatre; amphitheater

484

antzoki (4) Sin. teatro (4) es teatro

fr théâtre

en theatre

485

arkitekturaren arkeologia (4)

Sin. eraikuntzaren arkeologia (4)

es arqueología de la arquitectura

fr archéologie du bâti; archéologie de la construction

en building archaeology

azoka

Ik. merkatu

486

babes-hobi (4)

es foso fr fossé en moat

basilika (4)

es basílica

fr basilique

en basilica

489

bastida (4) es bastida fr bastide en bastide

cardo

Ik. kardo

decumanus

Ik. dekumano

490

dekumano (4) Sin. decumanus (4) Erromatarren garaiko hirietan eraikitako bidea, mendebaldetik ekialdera.

es decumano; decumanus

fr decumanus

en decumanus

491

dolare (4)

es lagar

fr pressoir

en wine press

492

domus (4) es domus fr domus en domus

493

dorre (4) es torre fr tour en tower

494

dorretxe (4)

es casa torre; casa fuerte

fr maison-tour; maison fortifiée

en tower-house; fortified house

495

eraikuntza atxiki (4) es edificación adosada fr habitation contiguë en attached dwelling

eraikuntzaren arkeologia

Ik. arkitekturaren arkeologia

496

Erdi Aroko hiribildu (4)

es villa medieval fr villa médiévale en medieval villa

497

errebal (4)

es arrabal

fr faubourg

en suburb

498

errekuntza-hobi (4)

Lurzoruan egindako zuloa; ustez, su egiteko erabilia.

es fosa de combustión

fr fosse à combustion; fosse de combustion

en combustion pit

erronda-bide

Ik. erronda-pasabide

499

erronda-pasabide (4)

Sin. erronda-bide (4)

es paso de ronda; camino de ronda

fr chemin de ronde

en parapet walk

500

espazio publiko (4)

es espacio público

fr espace public

en public space

501

estolderia (4)

es alcantarillado

fr canalisations d’égouts

en sewer facilities

502

etxe-uharte (4)

Hirigintzako unitate topografiko minimoa, inguru guztian kalez mugatua dagoen orubeak edo etxe- multzoak osatua.

es manzana

fr îlot; pâté de maisons

en city block

503

etxola-hondo (4) es fondo de cabaña fr fond de cabane en hut floor

504

foro (4)

es foro

fr forum

en forum

505

gainezkabide (4)

es aliviadero fr trop-plein en overflow

506

galtzada erromatar (4) Erromatarren garaiko bidea, harri landuz egindakoa.

es vía romana; calzada romana

fr voie romaine

en Roman road; Roman via

507

garaipen-arku (4) Sin. garaitza-arku (4) es arco de triunfo

fr arche de triomphe

en triumphal arch

garaitza-arku

Ik. garaipen-arku

508

gazitegi (4)

es factoría de salazón fr usine de salaisons en salted fish factory

509

gotorleku (4)

es fortaleza; fuerte; fortificación

fr forteresse

en fortress; fort

510

gune logistiko (4) es centro logístico fr centre logistique en logistic centre

511

harresi (4) es muralla fr muraille en wall

512

harresi fantasma (4)

Beste eraikuntza bat egiteko berrerabili den harresiak lurrean uzten dituen aztarnen multzoa.

es muro fantasma fr mur fantôme en phantom wall

513

hiri-arkeologia (4)

Hirietako erregistro arkeologikoak aztertzen dituen arkeologia, hiriek beren sorreratik gaur egun arte izan duten bilakaera interpretatzea eta ulertzea helburu dituena.

es arqueología urbana fr archéologie urbaine en urban archaeology

514

hiri-etze (4)

es baldío urbano; solar yermo urbano

fr friche urbaine

en urban wasteland

hiri-inguru funtzional

Ik. hirialde funtzional

515

hiri-periferia (4)

Sin. aldiri (4)

es periferia urbana; extrarradio fr périphérie urbaine; banlieue en periphery; suburbs

516

hiri-zabalgune (4)

es ensanche

fr zone d’extension

en extension area

517

hirialde funtzional (4)

Sin. hiri-inguru funtzional (4)

es área funcional; área urbana funcional

fr zone urbaine fonctionnelle

en functional area; functional urban region

518

hirigune (4)

es centro urbano; núcleo urbano

fr territoire urbain

en urban area

519

hirigune historiko (4)

es centro histórico; casco histórico

fr centre historique

en historic centre

520

intsula (4)

Erromatarren garaiko hirietan eraikitako etxebizitza-multzoa, lau aldeetako bakoitzetik bide banaz inguratua.

es insula fr insula en insula

521

kanal (4) Sin. ubide (4) es canal

fr canal

en canal

522

kantoi (4)

Sin. zeharkale (4)

es cantón fr éperon en canton

523

kardo (4)

Sin. cardo (4)

Erromatarren garaiko hirietan eraikitako bidea, iparretik hegoaldera. es cardo

fr cardo

en cardo

karkaba

Ik. lubaki

524

kastro (4)

Burdin Aroko herrixka gotortua, gune altu batean eraikia.

es castro

fr oppidum

en hill fort

525

lubaki (4)

Sin. karkaba (3)

Lurrazaleko ur-etorriek sortutako ildo estua.

es cárcava

fr ravine; fossé

en gully

526

lur zapaldu (4)

es tapial

fr pisé

en rammed earth

527

medina (4) es medina fr médine en medina

528

mehelin (4)

es medianil; pared medianera

fr mur mitoyen

en party wall

529

merkataritza-gune (4)

es centro comercial

fr centre commercial

en shopping centre; mall

530

merkatu (4) Sin. azoka (4) es mercado fr marché en market

531

metropolialde (4)

es área metropolitana fr aire métropolitaine en metropolitan area

532

obelisko (4)

Zutikako monolito luzanga, lauki- formako oinarria eta piramide-antzeko goialdea dituena.

es obelisco

fr obélisque

en obelisk

533

paramentu (4) es paramento fr parement

en facing; face

534

pezo (4)

Sin. adobe (4)

es adobe

fr adobe; brique crue

en adobe

535

piramide (4) es pirámide fr pyramide en pyramid

pomerium

Ik. pomoerium

536

pomoerium (4)

Sin. pomerium (4)

Erromako hirian eta Erromaren agindupeko beste hiri batzuetan, hiria inguratzen zuen muga sinbolikoa

eta erlijiosoa; tradizioaren arabera, Erroman Romulok markatu zuen muga hori. Pomoeriumaren barruan zenbait debeku zeuden: magistratuek ezin

zuten beren botere militarra erabili, ezin zen ehorzketarik edo artisautza- jarduerarik egin eta abar.

es pomerio; pomoerium

fr pomerium; pomoerium

en pomerium; pomoerium

537

silo (4)

Lurzoruan egindako zuloa, zerealak eta nekazaritzako beste produktu batzuk gordetzeko erabilia.

es silo fr silo en silo

538

sutegi (4) es fragua fr forge en forge

539

sutegi (4) es hogar fr foyer en hearth

teatro

Ik. antzoki

540

tell (4)

Kokaleku berean denbora luzez bizitako gizatalde baten eraiste- zaborraren metakina.

es tell fr tell en tell

541

tenplu (4) es templo fr temple en temple

542

termak (iz. pl.) (4)

es termas fr thermes en thermae

ubide

Ik. kanal

543

villa (4)

Antzinako Erroman, aristokraziaren nekazaritza-jabetza baten erdigunea eratzen zuen etxaldea, bizileku- eraikin nagusi batez eta produkzio- jardueretarako eraikin xumeagoez osatua.

es villa fr villa en villa

544

zabortegi (4) es vertedero fr dépotoir

en waste-disposal site

zeharkale

Ik. kantoi

545

zirku (4)

es circo

fr cirque

en circus

546

zutoin-zulo (4)

Eraikuntza bateko haga edo habe batek lurrean utzitako zuloa.

es agujero de poste

fr trou de poteau

en post hole; posthole

2.10. Artea

547

aglutinatzaile (4)

es aglutinante fr agglutinant en binder

548

ankoriforme (4)

Sin. irudi ankoriforme (4)

es ancoriforme

fr motif anchoriforme

en anchoriform; anchor shaped

549

antropomorfo (4)

es antropomorfo

fr anthropomorphe

en anthropomorphous

550

arboriforme (4)

es arboriforme

fr motif arboriforme

en arboriform; dendriform

551

argizari galdu (4)

es cera perdida fr cire perdue en lost wax

552

beiradura (4)

Sin. esmalte (4)

Berniz edo geruza beirakara.

es esmalte; vidriado

fr glaçure

en glaze

553

bulba (4) es vulva fr vulve en vulva

554

ebaki (4)

Sin. ebakidura (4)

es incisión fr incision en incision

ebakidura

Ik. ebaki

555

erramiforme (4)

Sin. irudi erramiforme (4)

es ramiforme

fr motif ramiforme

en ramiform

esmalte

Ik. beiradura

556

fresko (4)

es fresco

fr fresque

en fresco

557

gliptika (4)

Harri finetan grabatuak egiteko artea.

es glíptica

fr glyptique

en glyptic

558

grabatu ildaskatu (4)

es grabado estriado

fr gravure striée

en striated engraving

559

grabatu prehistoriko (4)

es grabado prehistórico fr gravure préhistorique en prehistoric engraving

560

halteriforme (4)

Sin. irudi halteriforme (4)

es halteriforme; motivo halteriforme

fr motif halteriforme

en halteriform

irudi ankoriforme

Ik. ankoriforme

irudi erramiforme

Ik. erramiforme

irudi halteriforme

Ik. halteriforme

irudi korniforme

Ik. korniforme

irudi kruziforme

Ik. kruziforme

irudi okulatu

Ik. okulatu

irudi pektiniforme

Ik. pektiniforme

irudi serpentiforme

Ik. serpentiforme

561

korniforme (4)

Sin. irudi korniforme (4) Labar-arteko irudi sinbolikoa, animalia-adarren itxurakoa.

es corniforme

fr motif corniforme

en corniform; horn shape

562

kruziforme (4)

Sin. irudi kruziforme (4)

es cruciforme

fr motif cruciforme

en cruciform

563

labar-arte (4)

es arte parietal; arte rupestre

fr art rupestre

en rock art

564

leuntze (4)

Sin. txartatze (4)

Erre gabeko piezak azal leuneko tresna batekin igurtziz lortzen den akabera, piezari distira ematen diona.

es bruñido; bruñimiento

fr brunissage

en burnishing

margolan

Ik. pintura

565

okulatu (4)

Sin. irudi okulatu (4)

es oculado

fr motif oculé

en oculated

566

pektiniforme (4)

Sin. irudi pektiniforme (4) Labar-artean erabilitako irudi eskematikoa, orrazi-formakoa. es pectiniforme

fr motif pectiniforme

en pectiniform

567

petroglifo (4)

Harri handi edo arroka baten gainean egindako grabatua; bereziki, prehistorikoa.

es petroglifo

fr pétroglyphe

en petroglyph

568

pigmentu (4) es pigmento fr pigment en pigment

569

pintura (4)

Sin. margolan (4)

es pintura fr peinture en painting

570

serpentiforme (4)

Sin. irudi serpentiforme (4)

es serpentiforme

fr motif serpentiforme

en serpentiform

571

tektiforme (4)

es tectiforme

fr motif tectiforme

en tectiform

txartatze

Ik. leuntze

572

venus paleolitiko (4) Emakume-formako eskultura prehistorikoa, tamaina txikikoa eta biribilkatua, Pirinioetatik Errusiako ekialderainoko aztarnategietan aurkitu izan dena.

es venus paleolítica

fr vénus paléolithique

en Venus figurine

  1. ARLO ESPEZIALIZATUAK

3.1. Urpeko arkeologia

573

akzio galvaniko (4) Kontaktuan egondako bi metal desberdinen deskonposizioa,

haiek zeharkatzen dituen korronte elektrikoak eragindakoa.

es acción galvánica fr action galvanique en galvanic action

574

albo-ekorketako sonar (4)

es sonar de barrido lateral

fr sonar à balayage latéral

en side-scan sonar; sidescan sonar

575

argazki-dorre (4)

es torre fotográfica

fr tour photographique

en photographic tower; photo-tower

576

ekorketa zirkularreko sonar (4)

es sonar de barrido circular

fr sonar à balayage circulaire

en circular-scan sonar

577

elektroforesi (4)

Sin. polarizazio katodiko (4)

Urpetik berreskuratzen den materiala egonkortzeko teknika, materialaren molekulak bereiztean datzana.

es electroforesis; polarización catódica

fr électrophorèse; polarisation cathodique

en electrophoresis; cathode bias

578

elektrolisi (4)

Metalezko materiala elektrizitatea erabiliz egonkor egiteko teknika. es electrólisis

fr électrolyse

en electrolysis

579

gatzgabetze (4)

es desalinización; desalación

fr dessalage

en desalting

580

hidrolisi (4)

Urpean egondako material baten deskonposizioa, urak eragindakoa. es hidrólisis

fr hydrolyse

en hydrolysis

581

hondo-xurgatzaile (4)

es succionador de fondos;

succionadora

fr tuyau d’aspiration

en suction hose

582

itsas konkrezio (4)

Urpeko material edo objektu bati atxikitako sedimentu-metakinez eratutako masa minerala.

es concreción marina fr concrétion marine en marine concretion

583

itsaspeko arkeologia (4)

es arqueología submarina

fr archéologie sous-marine

en submarine archaeology

584

jasotze-baloi (4)

Sin. jasotze-globo (4)

Urpean zama edo objektu astunak finkatzeko edo jasotzeko erabiltzen den baloia.

es globo de elevación

fr ballon de relevage

en lifting bag; lifting balloon

jasotze-globo

Ik. jasotze-baloi

585

lehorketa kontrolatu (4)

es desecación controlada fr dessiccation contrôlée en controlled desiccation

586

liofilizazio (4)

Material organikoa egonkor egiteko erabiltzen den deshidratazioa; material organiko izoztuan sortutako izotza sublimatuz eta, ondoren, lehortuz egiten da. es liofilización

fr lyophilisation

en lyophilization

587

magnetometro

Aztarnak aurkitzeko erabiltzen den tresna, lurpeko eremu magnetikoaren intentsitatea neurtzen duena.

es magnetómetro fr magnétomètre en magnetometer

588

ontzi-arkeologia (4)

es arqueología naval

fr archéologie navale

en naval archaeology

589

ontzi-aztarna (4)

es pecio

fr épave

en shipwreck

590

pasibazio elektrokimiko (4) Metalezko materiala egonkor egiteko teknika; kimikoki aktiboa den gainazalaren erreaktibotasuna akzio elektrokimikoz murriztean datza.

es pasivación electroquímica

fr passivation électrochimique

en electrochemical passivation

591

plastinazio (4)

Material organikoa egonkor egiteko erabiltzen den deshidratazioa; material organikoaren ura erretxina sintetikoekin ordeztuz egiten da.

es plastinación fr plastination en plastination

polarizazio katodiko

Ik. elektroforesi

592

polietilen glikol (4)

Material organikoa egonkor egiteko erabiltzen den polimeroa, ur-edukia ordezten duena.

es polietilenglicol

fr polyéthylène glycol

en polyethylene glycol

profil-neurgailu

Ik. profil-orrazi

593

profil-orrazi (4)

Sin. profil-neurgailu (4)

Pieza baten profila neurtzeko orrazi- itxurako tresna, hortz mehe ugariz osatua.

es peine medidor de perfiles; peine perfilador

fr conformateur

en profile gauge; contour gauge

594

profilatzaile sismiko (4) Urpeko sedimentu-estratuak detektatzeko erabiltzen den sonar- mota.

es perfilador sísmico

fr profileur sismique; transducteur

en seismic profiler; sub-bottom profiler

595

protoi-magnetometro (4)

Sin. protoi-prezesiozko magnetometro (4) Erresonantzia magnetiko nuklearraren printzipioan oinarritutako magnetometroa; eremu magnetikoek protoi-prezesioan duten eraginaren bidez, guztizko intentsitate magnetiko absolutua neurtzen du.

es magnetómetro de protones

fr magnétomètre à protons à précession libre; magnétomètre à précession de protons

en proton magnetometer; proton- precession magnetometer

protoi-prezesiozko magnetometro

Ik. protoi-magnetometro

596

sedimentu-zeharkatzaile (4)

Urpeko zundagailua, hondoaren

azaleko sedimentuak zeharka ditzaketen maiztasun txikiko uhinak erabiltzen dituena.

es penetrador de sedimento;

perfilador de fondos

fr pénétrateur de sédiment

en mud penetrator

597

torpedo propultsatzaile (4)

es torpedo propulsor

fr torpille propulseur

en diver propulsion vehicle

598

ur-lantza (4)

Ura presio handian jaurtitzen duen tresna, sedimentu-metakinak kentzeko erabiltzen dena.

es lanza de agua

fr lance à eau

en water jet

599

urpeko arkeologia (4)

es arqueología subacuática

fr archéologie subaquatique

en subaquatic archaeology

600

urpeko planeagailu (4)

es planeador; planeador submarino

fr planeur sous-marin

en underwater glider

601

urrundik gidatutako urpeko ibilgailu (4)

es vehículo de control remoto

fr véhicule sous-marin téléguidé

en remotely operated vehicle; ROV

602

zesio-magnetometro (4) Eremu magnetikoek zesio-prezesioan duten eraginaren bidez, guztizko intentsitate magnetiko absolutua neurtzen duen magnetometroa.

es magnetómetro de cesio

fr magnétomètre au césium

en cesium magnetometer

3.2. Arkeologia industriala

603

aireko kable (4)

es cable aéreo fr câble aérien en aerial cable

604

arkeologia industrial (4)

Sin. industria-arkeologia (4)

es arqueología industrial

fr archéologie industrielle

en industrial archaeology

605

burdinola (4)

es ferrería

fr forge

en ironworks

eraikin industrial

Ik. pabiloi industrial

606

etze industrial (4) es baldío industrial fr friche industrielle en brownfield

607

galeria (4) es galería fr galerie

en tunnel; gallery

608

harrobi (4) es cantera fr carrière en quarry

industria-arkeologia

Ik. arkeologia industrial

industria-iraultza

Ik. iraultza industrial

609

iraultza industrial (4)

Sin. industria-iraultza (4)

es revolución industrial

fr révolution industrielle

en industrial revolution

610

kai (4)

es muelle fr quai en quay

611

kaltzinazio (4) es calcinación fr calcination en calcination

612

lantegi (4)

es taller

fr atelier

en workshop

613

mea (4)

es mineral fr minerai en ore

meategi

Ik. meatze

meatoki

Ik. meatze

614

meatzaritza osteko paisaia (4)

es paisaje después de la explotación minera

fr paysage après activité minière

en landscape after mining

615

meatze (4)

Sin. meatoki (4); meategi (4)

es mina fr mine en mine

616

ontziola (4)

es astillero

fr chantier naval

en naval shipyard

617

pabiloi industrial (4) Sin. eraikin industrial (4) es nave industrial

fr bâtiment industriel

en industrial building

618

teileria (4)

es tejera; tejar

fr tuilerie

en tile factory

3.3. Ondare arkeologikoaren babesa eta dibulgazioa

619

erreserba arkeologiko (4)

es reserva arqueológica fr réserve archéologique en archaeological reserve

620

esku hartzeko baimen (4) Sin. esku-hartze arkeologikorako baimen (4)

es autorización de intervención arqueológica

fr autorisation d’opération archéologique

en archaeological excavation license;

archaeological permit

esku-hartze arkeologikorako baimen

Ik. esku hartzeko baimen

621

esku-hartzearen txosten (4)

es memoria de intervención;

memoria de excavación

fr rapport de fouille; rapport d’opération

en archaeological report

622

kultura-ondasun kalifikatu (4)

es bien cultural calificado

fr bien culturel classé

en classified cultural property

623

monumentu-multzo (4)

es conjunto monumental fr ensemble monumental en monumental ensemble

624

museo arkeologiko (4)

es museo arqueológico

fr musée d’archéologie

en archaeological museum

625

ondare arkeologikoaren kudeaketa (4)

es gestión del patrimonio

arqueológico

fr gestion du patrimoine archéologique

en archaeological heritage management

626

ondasun inbentariatu (4)

es bien inventariado

fr bien inventorié

en inventoried property

627

parke arkeologiko (4) es parque arqueológico fr parc archéologique

en archaeological park

628

ustezko zona arkeologiko (4) Aztarna arkeologikoren bat izan dezakeen ingurua, orubea edo eraikina; bertan lanak egin aurretik, ikerketa

bat egin behar da ustezko zona arkeologikoak izan dezakeen balio arkeologikoa aztertzeko.

es zona de presunción arqueológica

fr zone de présomption de prescription archéologique

en presumed archaeological site

629

zona arkeologiko (4)

es zona arqueológica fr zone archéologique en archaeological zone

630

zona arkeologiko inbentariatu (4)

es zona arqueológica inventariada

631

zona arkeologiko kalifikatu (4)

es zona arqueológica calificada

Euskarazkedo aurkibidEa

A

Abbeville aldi, 203 absortzio atomiko bidezko

espektrometria, 268

Acheul aldi, 204

AD, 185 adar, 385 adobe, 534

aginte-makila, 386 aglutinatzaile, 547

ahoz beherako etzanera, 151 ahoz gorako etzanera, 152 ahuspezko etzanera, 151 aireko fotografia, 37

aireko kable, 603 aitzur, 279

aizkora leundu, 280

AK, 270

akabera-ziri, 387

aktibazio atomikoko analisi, 274 aktuario, 414

akueduktu, 482 akzio galvaniko, 573

albo-ekorketako sonar, 574 albo-etzanera, 153

alboko etzanera, 153 aldiri, 515

ale, 320 aleazio, 367 almaiz, 350 alubioi, 112

AME datazio, 171

aminoazidoen errazemizazio bidezko datazio, 169

amu, 388 anbar, 103 anepigrafiko, 415 anfiteatro, 483 anfora, 318 ankoriforme, 548

Anno Domini, 185 antrakologia, 89 antropizazio, 90

antropologia, 1 antropometria, 154 antropometro, 155 antropomorfo, 549

Antzinaroa, 205

Antzinate Berantiarra, 206

Antzinate Klasikoa, 207 antzoki, 484

AP, 101 apex, 416 araztasun, 433 arboriforme, 550

ardatz-eraztun, 281 argazki-dorre, 575 argizari galdu, 551 arkeoastronomia, 2 arkeografia, 3 arkeologia, 4 arkeologia analitiko, 5

arkeologia antropologiko, 6 arkeologia esperimental, 7 arkeologia estrukturalista, 8 arkeologia historiko, 9 arkeologia industrial, 604 arkeologia klasiko, 10 arkeologia postprozesual, 11 arkeologia prehistoriko, 28 arkeologia prozesual, 12 arkeologia sozial, 13

arkeomagnetismo bidezko datazio, 170 arkeometalurgia, 368

arkeometria, 269 arkeozoologia, 14 arkitekturaren arkeologia, 485

Aro Garaikidea, 208 aro historiko, 209

Aro Modernoa, 210 arpeu, 369

arpoi, 389 arrabota, 282 arragoa, 283 arrakalatzaile, 284 arrankazi, 389 artefaktu, 15

Aurignac aldi, 211

aurki, 434 aurkikuntza, 38 aurpegibiko, 285 australopiteko, 156 azagaia, 390

azeleragailu bidezko masa- espektrometria bidezko datazio, 171

Azil aldi, 212

Azken Maximo Glaziarra, 250 azoiko, 104

azoka, 530

aztarna arkeologiko, 39 aztarna-kopuru, 270 aztarnategi, 40

aztarnategi arkeologiko, 40

B

babes-hobi, 486 baheketa, 113 bahetze-dorre, 114 balio nominal, 435

banakoen gutxieneko kopuru, 271 banatzaile, 404

barbakana, 487 basilika, 488 bastida, 489

Before Present, 172

Behe Erdi Aroa, 213

Behe Paleolitoa, 214

Behe Pleistozenoa, 251 beiradura, 552

beira-pasta, 406 beira-puzte, 407 bek, 286

belarri, 370 berdintze, 319

bi aurpegiko ebakigailu, 287 bihi, 320

bioestratigrafia, 16 bioklasto, 105

biometria, 17 bioturbazio, 115 biozona, 106 birzigilu, 436 bizkotxo, 321 bloke, 116

bol, 322

Boquique zeramika, 323 botila merkurial, 408 bozelketa, 371

BP, 172

Brontze Aroa, 215 bulba, 553 bultzagailu, 401

Burdin Aroa, 216 burdinola, 605 buru-orratz, 391 buztin, 117 buztinola, 331

C

cardo, 523

Châtelperron aldi, 217

chopper, 288 cromlech, 461 cromlech tumular, 478

D

dado, 392 daga, 372

Dansgaard-Oeschger gertaera, 252 data kalibratu, 186

datazio, 173

datazio absolutu, 174 datazio erlatibo, 175 datazio erradioaktibo, 176

decumanus, 490 dekorazio aplikatu, 324 dekorazio ebakidun, 325 dekorazio eszisiodun, 326 dekorazio inprimatu, 327 dekorazio margotu, 328 dekorazio orraztu, 329 dekumano, 490

denbora geologiko, 18 dendrokronologia, 177 desobiratze, 469 detritiko, 118

diagrama estratigrafiko, 41 dimorfismo, 157

diru-molde, 437

DNA fosil, 107 dolare, 491 dolmen, 476 domestikazio, 42 domus, 492 dorre, 493 dorretxe, 494

E

ebaki, 554 ebakidura, 554 ebakigailu, 288 edafologia, 143 egitura, 19

eguzkiaren araberako eskala kronologiko, 178

eguzkiaren araberako kronologia- eskala, 178

ehorzketa, 453

ehorzketa primario, 454 ehorzketa sekundario, 455 ehorzte, 453

ehorztoki, 456 ehungailu-pisu, 289 ekofaktu, 20

ekorketa zirkularreko sonar, 576 ekorketako mikroskopio elektroniko, 272 elektro, 438

elektroforesi, 577

elektroi-spinaren erresonantzia bidezko datazio, 179

elektrolisi, 578 eltze, 330

eltzegintza-lantegi, 331 eltzetegi, 331

Eneolitoa, 218 engalba, 332 engobe, 332 eolito, 290 epigrafe, 417 epigrafia, 418

Epigravettiarra, 219

Epipaleolitoa, 220 eraikin industrial, 617 eraikuntza atxiki , 495 eraikuntzaren arkeologia, 485

Erdi Aro Berantiarra, 213

Erdi Aro Goiztiarra, 223

Erdi Aro osteko arkeologia, 21

Erdi Aroa, 221

Erdi Aroko arkeologia, 22

Erdi Aroko Beroaldia, 253

Erdi Aroko hiribildu, 496

Erdi Aroko Optimo Klimatikoa, 253

Erdi Paleolitoa, 222

Erdi Pleistozenoa, 254 erdiuntzial, 419

eremu zabaleko indusketa, 43 erradiokarbono-datazio, 180 erradiokarbono-urte, 181 erraklet, 291

erramiforme, 555 errausketa, 457 errauts-kutxatila, 458 errebal, 497

erregistro arkeologiko, 44 errekarri landu, 292 erreketa erreduzitzaile, 333 erreketa oxidatzaile, 334 errekuntza-hobi, 498

erreserba arkeologiko, 619 erronda-bide, 499

erronda-pasabide, 499 erruletatu, 335

ertz, 336

eskala kronologiko absolutu, 190 eskala kronologiko erlatibo, 191

eskala kronologiko erradiokarboniko, 192 eskala-barra, 45

esku hartzeko baimen, 620

esku-hartze arkeologikorako baimen, 620 esku-hartzearen txosten, 621

esmalte, 552 espatula, 393 espatulatze, 337 espazio publiko, 500 espektroskopia, 273 espoliazio, 23

espora, 91

ESR bidezko datazio, 179 estadial, 255

estalki, 338 estazio total, 46 estolderia, 501 estratifikazio, 119

estratigrafia alderantzikatu, 120 estratu, 47

estratuarte, 48 etnoarkeologia, 24 etxekotze, 42

etxe-uharte, 502 etxola-hondo, 503 etzan, 420

etze industrial, 606 ezten, 402

F

falka, 394 faltsifikazio, 25 fase, 49

fase arkeologiko, 49 fase interglaziar, 256 fazies, 121

fisio-aztarnen bidezko datazio, 182 fitolito, 92

flotazio, 50

fluor bidezko datazio, 183 fluor-datazio, 183

formula, 421 formulario, 422 foro, 504

fosfato-analisi, 51

fosfatoen analisi geokimiko, 51 fosil, 108

fotogrametria, 52 frakzio, 122

frakzio granulometriko, 122 frekuentazio, 53

fresko, 556

fusil-suharri, 293

G

gainezkabide, 505 gainjartze, 459 galeria, 607

galtzada erromatar, 506 garaipen-arku, 507 garaitza-arku, 507 garezur-edukiera, 158 gatzgabetze, 579 gazitegi, 508

genero-arkeologia, 26 geoarkeologia, 123 geokronologia, 124

geomorfologia, 125 gerriko-plaka, 373 geruza, 47

gestio-arkeologia, 66 giza egonleku, 54 giza kokagune, 54 glaziazio, 257

glaziazio arteko aldi, 256 gliptika, 557

Goi Erdi Aroa, 223

Goi Paleolitoa, 224

Goi Pleistozenoa, 258 gotorleku, 509

grabatu ildaskatu, 558 grabatu prehistoriko, 559 grafito, 423 granulometria, 126

Gravette aldi, 225

Gravettiarra, 225 gune logistiko, 510

H

hagaxka, 395

Hallstatt kultura, 226 halteriforme, 560

Hamburgarra, 227

Hamburgeko kultura, 227 harea, 127

harea-nukleoaren teknika, 409 hari, 344

harkutxa, 480

harlauzazko ehorztoki, 460 harpe, 55

harrapaketa, 23 harresi, 511

harresi fantasma, 512 harrespil, 461

Harri Aroa, 228 harri-printza, 294

Harris-en diagrama, 41

Harris-en erregistro-sistema, 56

Harris-en metodo, 56 harri-xafla, 295 harrobi, 608

hazi, 93

Heinrich gertaera, 259

Helade aldi, 229 helduleku, 339

heriotzaren arkeologia, 27 hezurtegi, 462

hezurtoki, 462 hidrolisi, 580 higadura, 128 hilarri, 463

hileta-arkeologia, 27 hilobi-ganbera, 464 hilobi-haitzulo, 465 hilobi-harri, 424 hilobi-lauda, 427

hilobiratze-hatuak, 466 hilobiratze-ostilamendu, 466 hipogeo, 467

hiri-arkeologia, 513 hiri-etze, 514

hiri-inguru funtzional, 517 hiri-periferia, 515

hiri-zabalgune, 516 hirialde funtzional, 517 hirigune, 518

hirigune historiko, 519 historiaurre, 230 historiaurreko arkeologia, 28 hobi, 468

hobitik ateratze, 469 holotipo, 29

Holozenoa, 260

Hominidae, 159

Homo, 160

hondakin karpologiko, 57 hondakin palinologiko, 58 hondar, 127

hondo, 340

hondo-xurgatzaile, 581 horizonte, 129

I

idazkun, 417 ifrentzu, 439 igitai-hortz, 296 iltze, 374

indize zefaliko, 161 indusketa arkeologiko, 59 indusketa programatu, 60 indusketa-egunkari, 61 industria-arkeologia, 604 industria-iraultza, 609 inklinazio, 130

inklusio, 425 inkuso, 440 inskripzio, 417 intaglio, 441 interfaze, 48 interpuntzio, 426 interrestadial, 261 intrusio, 131 intsentsu-ontzi, 375 intsula, 520 irabiagailu, 410

iraultza industrial, 609 irideszentzia, 411

irudi ankoriforme, 548 irudi erramiforme, 555 irudi halteriforme, 560 irudi korniforme, 561 irudi kruziforme, 562 irudi okulatu, 565

irudi pektiniforme, 566 irudi serpentiforme, 570 isotopo-estadio, 262

itsas konkrezio, 582 itsaspeko arkeologia, 583

Izotz Aro Txikia, 263 izotz-aro, 264

J

jalkin, 146 jaloi, 45 jarduera, 62

jarduera-multzo, 63 jariatze, 132

jasotze-baloi, 584 jasotze-globo, 584

jatorri ez-antropikoko metakin, 94 jaulkipen, 442

jaurtigai, 376 jaurtigailu-buru, 297 jaurtigailu-punta, 297

K

K.a., 184

K.o., 185 kai, 610 kal, 186

kalibrazio, 187

Kalkolitoa, 218 kaltzinazio, 611 kameu-beira, 412 kanal, 521

kanoi, 377

kanpai-formako ontzi, 341

kanpai-formako ontziaren kultura, 231 kantoi, 522

kaolin-pipa, 342 karbono-14, 188

karbono-14 bidezko datazio, 180 kardo, 523

karkaba, 525 karrakailu, 298

kartesiar koordenatuen metodo, 69 kastro, 524

katakonba, 470

Klakton aldi, 232

klasto, 133

Kobre Aroa, 218 kobre-zink, 443 koipegabetzaile, 343 kolpekari, 299 kolubioi, 134 kolunbario, 471 kontramarka, 444

kontrol arkeologiko, 64 koprolito, 109

kordoi, 344

kordoi-zeramika, 345 korniforme, 561

kota, 65 kraniometria, 162 krioklastia, 135 krioturbazio, 136 kriseilu, 396

Kristo aurreko, 184

Kristo aurretik, 184

Kristo ondoko, 185

Kristo ondoren, 185 kronoestratigrafia, 189 kronokultura, 233

kronologia-eskala absolutu, 190 kronologia-eskala erlatibo, 191 kronologia-eskala erradiokarboniko, 192 kronotipologia, 193

kruziforme, 562

Kuaternarioa, 265 kudeaketa-arkeologia, 66

kultura-ondasun kalifikatu, 622 kutxatila-zelai, 472

kutxatila-zelaien kultura, 234

L

La Tène kultura, 235 labar-arte, 563

lagin, 67 laginketa, 68 lanabes litiko, 313

landa-laneko arkeologia, 30 lantegi, 612

lapiko, 330

Laplace-Méroc-en indusketa-sistema, 69

Laplace-ren indusketa-sistema, 69 larrialdiko indusketa, 82

lauda, 427 lauki, 70 legar, 137 legenda, 445

lehorketa kontrolatu, 585 lekuko, 71

letra larri, 428 leuntzaile, 403 leuntze, 564

Levallois teknika, 300 lingote, 378 liofilizazio, 586 lisatzaile, 397

lohi, 138 lokatz, 138

lore-hauts, 100 lotura, 429 loza, 346 lubaki, 525

lur zapaldu, 526 lurrezko pipa, 342 lusuil, 347

M

Madeleine aldi, 236

Maglemose aldi, 237 magnetometro, 587 mailuz landutako, 440 maiuskula, 428

makila zulatu, 386 mapa arkeologiko, 72 margolan, 569 marruska, 301 maskortegi, 73

mea, 613 meategi, 615 meatoki, 615

meatzaritza osteko paisaia, 614 meatze, 615

medina, 527 megalito, 302 mehelin, 528 menhir, 303

mentsiokronologia, 194 merkataritza-gune, 529 merkatu, 530

Mesolitoa, 238

metakin arkeologiko, 74 metalgintza, 380 metalografia, 379 metalurgia, 380 meteorizazio, 139 metrologia, 446 metropolialde, 531 miaketa, 81

mikrofosil, 110 mikroklima, 140 mikrolito, 304 mikromorfologia, 141 mikroskopio elektroniko

eskaneatzaile, 272 millefiori, 413

Minos aldi, 239

Mizenas aldi, 240 modulu, 447 moko, 351

molde, 348 momia, 473 monolito, 305

monumentu-multzo, 623 mosaiko, 349

motrailu, 350

Moustier aldi, 241

Moustier aldiko punta, 306

Munsell-en taula, 75 museo arkeologiko, 624 mutur, 351

N

NAP, 102 nekropoli, 474

Neolitoa, 242

neutroi-aktibazioko analisi, 274 nibel topografiko, 76

nitrogeno bidezko datazio, 195 nitrogeno-datazio, 195

nukleo, 307 numismatika, 448

O

obelisko, 532

OEL, 196 oin, 352 oinplano, 77 okulatu, 565

Olduvai aldi, 243

Olduwai aldi, 243

ondare arkeologikoaren kudeaketa, 625 ondasun inbentariatu, 626

ontzi-arkeologia, 588 ontzi-aztarna, 589

ontzi-baliokide zenbatetsi, 275 ontziola, 616

opaitzur, 308 opistografo, 430 optikoki estimulatutako

lumineszentzia, 196 oraina baino lehen, 172 orein-adar punta, 398 orikalko, 443

orratz, 399 ortostato, 309 osteologia, 163 osteometria, 276

P

pabiloi industrial, 617 paleoantropologia, 164 paleobotanika, 95 paleodemografia, 165 paleoekologia, 31 paleoespezie, 166 paleoestomatologia, 167 paleoetnobotanika, 96 paleoetnologia, 32 paleoklimatologia, 33

Paleolitoa, 244 paleomagnetismo, 197 paleontologia, 34 paleopalinologia, 97 paleopatologia, 111 paleozoru, 142

paleta, 400 palinologia, 98 palinomorfo, 99 paramentu, 533

pareta fineko zeramika, 353 parke arkeologiko, 627 pasibazio elektrokimiko, 590 pasta, 354

pedologia, 143 pektiniforme, 566

Périgord aldi, 246 perkusio-erraboil, 310 petroglifo, 567

pezo, 534 pigmentu, 568 pilum, 381 pintura, 569 piramide, 535 pitxer, 355 plastinazio, 591 plater, 356

Pleistozenoa, 266 polarizazio katodiko, 577 polen, 100

polen ez-zuhaitzetiko, 102 polietilen glikol , 592

pomerium, 536 pomoerium, 536 portzelana, 357 posizio eratorri, 79 posizio primario, 78

posizio sekundario, 79

potasio-argon bidezko datazio, 198 prebentzio-arkeologia, 66

profil estratigrafiko, 80 profilatzaile sismiko, 594 profil-neurgailu, 593 profil-orrazi, 593 propultsatzaile, 401 prospekzio, 81 protohistoria, 245

protoi-magnetometro, 595

protoi-prezesiozko magnetometro, 595 prozesu postdeposizional, 144 puntuazio, 431

puntzoi, 402

S

sabel, 311

salbamenduko esku-hartze, 82 sareta, 83

sareta-metodo, 84 sarkofago, 475 sedimentologia, 145 sedimentu, 146

sedimentu-zeharkatzaile, 596 sekzio, 80

serpentiforme, 570 silex, 312

silo, 537 soliferreum, 382

Solutre aldi, 247 suburdina, 358 suharri, 312 sutegi, 538 sutegi, 539

Széléta aldi, 248

T

tafonomia, 168

Tardiglaziarra, 267 tatxet, 383

teatro, 484 teileria, 618 tektiforme, 571 tell, 540

tenplu, 541 termak, 542

termolumineszentzia bidezko datazio, 199 terra sigillata, 359

tesela, 360 testuinguru, 147 testuinguru primario, 148

testuinguru sekundario, 149 testuinguru-arkeologia, 35 tina, 361

TL bidezko datazio, 199 toreutika, 384

torpedo propultsatzaile, 597 totxo, 378

trazeologia, 36 treska, 361

tresna litiko, 313 trikuharri, 476

TS, 359 tumulu, 477

tumulu-harrespil, 478 txanpon-etxe, 449 txanpongintza, 450 txaonda, 281 txartatzaile, 403 txartatze, 564

U

ubide, 521

UE, 85

ukendu-ontzi, 362 ukitu, 314

unitate bioestratigrafiko, 106 unitate estratigrafiko, 85 untzial, 432

ur-lantza, 598

uranio bidezko datazio, 200 uranio-datazio, 200

uranio-torio bidezko datazio, 201 urpeko arkeologia, 599

urpeko planeagailu, 600

urrundik gidatutako urpeko ibilgailu, 601 urruntzaile, 404

ustezko zona arkeologiko , 628

V

varva, 202

venus paleolitiko, 572 villa, 543

W

Wheeler-en indusketa-sistema, 86

Wheeler-en sistema, 86

X

X izpien difrakzio-analisi, 277

X izpien espektrometria, 277

X izpien fluoreszentzia, 278 xafla mehe, 150

Z

zabortegi, 544 zeharkale, 522 zeio, 308 zenotafio, 479 zeramika, 363

zeramika kardial, 364 zeramika-ontzi, 365

zesio-magnetometro, 602

zigilu, 451

zigilu bidezko dekorazio, 366

Ziklade aldi, 249 zilar-kobre, 452 zirku, 545

zista, 480 zizel, 405

zona arkeologiko, 629

zona arkeologiko inbentariatu, 630 zona arkeologiko kalifikatu, 631 zooarkeologia, 14

zuhaitzenaz bestelako polen, 102 zuhaitz-jatorriko polen, 101 zuhaitz-polen, 101

zulagailu, 315 zulakaitz, 316

zulakaitz-kolpearen teknika, 317 zulo-zelai, 481

zundaketa, 87

zutabe estratigrafiko, 88 zutoin-zulo, 546

gaztelaNiazKO aURKiBiDea

A

  1. C., 184 abalorio, 320

Abbevillense, 203 abrigo, 55

acción galvánica, 573

Achelense, 204 actividad, 62 actuario, 414 acueducto, 482 acuñación, 450

ADN fósil, 107 adobe, 534 aerofotografía, 37 agitador, 410 aglutinante, 547 aguja, 399

agujero de poste, 546 ajuar funerario, 466 alcantarillado, 501 aleación, 367

alfar, 331 alfiler, 391 alisado, 319 alisador, 397 aliviadero, 505

Alta Edad Media, 223 aluvión, 112

ámbar, 103

análisis de activación atómica, 274 análisis de activación neutrónica, 274 análisis de difracción de rayos X, 277 análisis de fosfatos, 51

análisis geoquímico de fosfatos, 51 ancoriforme, 548

anepigráfico, 415 anfiteatro, 483 ánfora, 318

año radiocarbónico, 181 antes de Cristo, 184 antes del Presente, 172

Antigüedad Clásica, 207

Antigüedad Tardía, 206

antracología, 89 antropización, 90 antropología, 1 antropometría, 154 antropómetro, 155 antropomorfo, 549 anverso, 434 anzuelo, 388

AP, 101

AP, 172 ápex, 416 arboriforme, 550 arcilla, 117

arco de triunfo, 507 área funcional, 517

área metropolitana, 531 área urbana funcional, 517 arena, 127

arpón, 389 arqueoastronomía, 2 arqueografía, 3 arqueología, 4 arqueología analítica, 5

arqueología antropológica, 6 arqueología clásica, 10 arqueología contextual, 35 arqueología de campo, 30 arqueología de gestión, 66

arqueología de la arquitectura, 485 arqueología de la muerte, 27 arqueología de prevención, 66 arqueología del género, 26 arqueología estructuralista, 8 arqueología experimental, 7 arqueología funeraria, 27 arqueología histórica, 9

arqueología industrial, 604 arqueología medieval, 22 arqueología naval, 588 arqueología posmedieval, 21 arqueología posprocesual, 11 arqueología prehistórica, 28 arqueología procesual, 12 arqueología social, 13 arqueología subacuática, 599

arqueología submarina, 583 arqueología urbana, 513 arqueometalurgia, 368 arqueometría, 269 arqueozoología, 14

arrabal, 497

arte parietal, 563 arte rupestre, 563 artefacto, 15

asa, 339 asentamiento, 54 asta, 385

astillero, 616

Auriñaciense, 211 australopiteco, 156 autorización de intervención arqueológica, 620

azada, 279 azagaya, 390

Aziliense, 212 azoico, 104 azuela, 308

B

Baja Edad Media, 213 baldío industrial, 606 baldío urbano, 514 barbacana, 487 basílica, 488

bastida, 489

bastón de mando, 386 bastón perforado, 386 bec, 286

Before Present, 172

bien cultural calificado, 622 bien inventariado, 626

bifaz, 285 bioclasto, 105 bioestratigrafía, 16 biometría, 17 bioturbación, 115

biozona, 106 bizcocho, 321 bloque, 116 borde, 336

botella mercurial, 408

BP, 172 bruñido, 564 bruñidor, 403 bruñimiento, 564

bulbo de percusión, 310 buril, 316

buzamiento, 130

C

cable aéreo, 603 cal, 186 calcinación, 611

Calcolítico, 218 calibración, 187 calzada romana, 506 cámara funeraria, 464 camino de ronda, 499 campo de hoyos, 481 campo de urnas, 472 canal, 521

candil, 396

candil de ciervo, 398 cañón, 377

cántaro, 347 cantera, 608

canto tallado, 292 cantón, 522

capacidad craneal, 158 capital, 428

carbono-14, 188 cárcava, 525 cardo, 523

carta arqueológica, 72

cartas de color de Munsell, 75 casa fuerte, 494

casa torre, 494

casco histórico, 519 castro, 524 catacumbas, 470 ceca, 449

cenotafio, 479

centro comercial, 529 centro histórico, 519 centro logístico, 510 centro urbano, 518 cepillo, 282

cera perdida, 551 cerámica, 363 cerámica cardial, 364

cerámica cordada, 345 cerámica de Boquique, 323 cerámica de paredes finas, 353

Châtelperroniense, 217

chopper, 288 chopping tool, 287

Cicládico, 249 cincel, 405 circo, 545

círculo de piedras, 461 cista, 480

Clactoniense, 232 clasto, 133

clavo, 374

cocción oxidante, 334 cocción reductora, 333 columbario, 471

columna estratigráfica, 88 coluvión, 134

conchero, 73

concreción marina, 582 conjunto monumental, 623 contexto, 147

contexto primario, 148 contexto secundario, 149 contramarca, 444

control arqueológico, 64 coprolito, 109

cordón, 344 corniforme, 561

corte estratigráfico, 80 cota, 65

cota de nivel, 65 craneometría, 162 cremación, 457 crioclastia, 135 crioturbación, 136 crisol, 283 crómlech, 461

crómlech tumular, 478 crónlech, 461 cronocultura, 233 cronoestratigrafía, 189 cronotipología, 193 cruciforme, 562 cuadrado, 70 cuadrícula, 83

cuadro, 70

Cuaternario, 265 cuenco, 322 cuenta, 320 cuerno, 385

cueva sepulcral, 465 cultura de Hallstatt, 226 cultura de La Tène, 235

cultura de los campos de urnas, 234 cultura del vaso campaniforme, 231 cuña, 394

cuño, 437 cursiva, 420

D

  1. C., 185 dado, 392 daga, 372 datación, 173

datación absoluta, 174 datación por AMS, 171

datación por arqueomagnetismo, 170 datación por espectrometría de masas

con acelerador, 171 datación por ESR, 179 datación por flúor, 183

datación por huellas de fisión, 182

datación por nitrógeno, 195 datación por potasio-argón, 198 datación por racemización de

aminoácidos, 169

datación por radiocarbono, 180 datación por resonancia de espín

electrónico, 179

datación por termoluminiscencia, 199 datación por TL, 199

datación por uranio, 200 datación por uranio-torio, 201 datación radioactiva, 176 datación relativa, 175 decoración aplicada, 324 decoración excisa, 326 decoración impresa, 327 decoración incisa, 325 decoración peinada, 329 decoración pintada, 328 decúbito dorsal, 152

decúbito lateral, 153 decúbito prono, 151 decúbito supino, 152 decúbito ventral, 151 decumano, 490 decumanus, 490 dendrocronología, 177 depósito arqueológico, 74

depósito de origen no antrópico, 94 desalación, 579

desalinización, 579 descubrimiento, 38 desecación controlada, 585 desengrasante, 343 desgrasante, 343

después de Cristo, 185 detrítico, 118

diagrama de Harris, 41 diagrama estratigráfico, 41 diario de excavación, 61 diente de hoz, 296 dimorfismo, 157

dolmen, 476 domesticación, 42 domus, 492

E

ecofacto, 20

Edad Antigua, 205

Edad Contemporánea, 208

Edad de Piedra, 228

Edad del Bronce, 215

Edad del Cobre, 218

Edad del Hierro, 216

Edad Media, 221

Edad Moderna, 210 edafología, 143 edificación adosada, 495 electro, 438 electroforesis, 577 electrólisis, 578

elemento de hoz, 296 emisión, 442

Eneolítico, 218 engobe, 332 ensanche, 516 entalle, 441 enterramiento, 453

enterramiento primario, 454 enterramiento secundario, 455 eolito, 290

epígrafe, 417 epigrafía, 418

Epigravetiense, 219

Epipaleolítico, 220 época glacial, 264

equivalente de vasija estimado, 275 erosión, 128

escala cronológica absoluta, 190

escala cronológica radiocarbónica, 192 escala cronológica relativa, 191

escala cronológica solar, 178 escorrentía, 132

esmalte, 552

espacio público, 500 espátula, 393 espatulado, 337

espectrometría por absorción atómica, 268 espectroscopia, 273

espora, 91 estación total, 46 estadial, 255

estadio isotópico, 262 estampillado, 366 estela, 463 estratificación, 119

estratigrafía invertida, 120 estrato, 47

estructura, 19 etnoarqueología, 24

evento Dansgaard-Oeschger, 252 evento Heinrich, 259

excavación arqueológica, 59 excavación en área, 43 excavación programada, 60 exhumación, 469 expoliación, 23

expolio, 23 extrarradio, 515

F

facies, 121

factoría de salazón, 508 falsificación, 25

fase, 49

fase arqueológica, 49 fecha calibrada, 186 ferrería, 605

fitolito, 92 flake, 294 flotación, 50

fluorescencia de rayos X, 278 fondo, 340

fondo de cabaña, 503 fórmula, 421 formulario, 422

foro, 504 fortaleza, 509 fortificación, 509

fosa, 468

fosa de combustión, 498 fósil, 108

foso, 486

fotografía aérea, 37 fotogrametría, 52 fracción, 122

fracción granulométrica, 122 fragua, 538

frecuentación, 53 fresco, 556

fuerte, 509 fusayola, 281

G

galbo, 311 galería, 607 geliturbación, 136 geoarqueología, 123 geocronología, 124 geomorfología, 125

gestión del patrimonio arqueológico, 625 glaciación, 257

glíptica, 557

globo de elevación, 584 golpe de buril, 317 grabado estriado, 558 grabado prehistórico, 559 grafito, 423 granulometría, 126

grava, 137

Gravetiense, 225

grupo de actividad, 63

H J

hacha pulida, 280

hacha pulimentada, 280 hachereau, 284

hallazgo, 38 halteriforme, 560

Hamburgiense, 227

Heládico, 229 hendedor, 284 hendidor, 284 hidrólisis, 580 hipogeo, 467 hogar, 539

Holoceno, 260 holotipo, 29 homínidos, 159

Homo, 160 horizonte, 129

I

incensario, 375 incineración, 457 incisión, 554 inclusión, 425 incuso, 440

índice cefálico, 161 índice craneal, 161 inhumación, 453 inscripción, 417 insula, 520 interestadial, 261 interestrato, 48 interpunción, 426

intervención de salvamento, 82 intervención de urgencia, 82 intrusión, 131

iridiscencia, 411 irisación, 411

jalón, 45 jarro, 355

L

lagar, 491 lámina, 295

lámina delgada, 150 lanza de agua, 598 lápida sepulcral, 424 lasca, 294

lauda, 427 laude, 427

LEO, 196 ley, 433 leyenda, 445 lezna, 402 limo, 138 lingote, 378

liofilización, 586 loza, 346

luminiscencia estimulada ópticamente, 196

M

Magdaleniense, 236

Maglemosiense, 237 magnetómetro, 587 magnetómetro de cesio, 602 magnetómetro de protones, 595 manzana, 502

mayúscula, 428 medianil, 528

medina, 527 megalito, 302

memoria de excavación, 621 memoria de intervención, 621 menhir, 303

mensiocronología, 194 mercado, 530

Mesolítico, 238 metalografía, 379 metalurgia, 380 meteorización, 139

método de coordenadas cartesianas, 69 método de cuadrícula, 84

método de Harris, 56

método de Laplace-Méroc, 69 método del carbono-14, 180 método del radiocarbono, 180 metrología, 446

Micénico, 240 microclima, 140 microfósil, 110 microlito, 304 micromorfología, 141

microscopio electrónico de barrido, 272 microscopio electrónico de escáner, 272 millefiori, 413

mina, 615 mineral, 613

Minoico, 239 módulo, 447 molde, 348 momia, 473 monolito, 305 morillo, 358 mortero, 350 mosaico, 349

motivo halteriforme, 560 muelle, 610

muestra, 67 muestreo, 68 muralla, 511

muro fantasma, 512 museo arqueológico, 624

Musteriense, 241

N

NAA, 274

NAP, 102

nave industrial, 617 necrópolis, 474

Neolítico, 242 nexo, 429

nivel topográfico, 76

NMI, 271

NR, 270 núcleo, 307

núcleo urbano, 518 número de restos, 270

número mínimo de individuos, 271 numismática, 448

O

obelisco, 532 oculado, 565

Olduvayense, 243 olla, 330

ollería, 331 opistógrafo, 430

Óptimo Climático Medieval, 253 oreja, 370

oricalco, 443 ortostato, 309 orza, 361 osario, 462 osteología, 163

osteometría, 276

P

paisaje después de la explotación minera, 614

paleoantropología, 164 paleobotánica, 95 paleoclimatología, 33 paleodemografía, 165 paleoecología, 31 paleoespecie, 166 paleoestomatología, 167 paleoetnobotánica, 96 paleoetnología, 32

Paleolítico, 244

Paleolítico Inferior, 214

Paleolítico Medio, 222

Paleolítico Superior, 224 paleomagnetismo, 197 paleontología, 34 paleopalinología, 97 paleopatología, 111 paleosuelo, 142

paleta, 400 paletnología, 32 palinología, 98 palinomorfo, 99 panza, 311 paramento, 533

pared medianera, 528 parque arqueológico, 627 pasivación electroquímica, 590 paso de ronda, 499

pasta, 354

pasta de vidrio, 406 pasta vítrea, 406 pecio, 589 pectiniforme, 566 pedernal, 293, 312 pedología, 143

peine medidor de perfiles, 593 peine perfilador, 593 penetrador de sedimento, 596

Pequeña Edad del Hielo, 263 percutor, 299

perfil estratigráfico, 80 perfilador de fondos, 596 perfilador sísmico, 594 perforador, 315

periferia urbana, 515

Perigordiense, 246

Periodo Cálido Medieval, 253 periodo glaciar, 264

periodo histórico, 209 periodo interglaciar, 256

Periodo Magdaleniense, 236 pesa de telar, 289

petroglifo, 567 pico, 351

pie, 352

piedra de fusil, 293 pigmento, 568 pilum, 381

pintura, 569

pipa de caolín, 342 pirámide, 535 pitorro, 351

placa de cinturón, 373 planeador, 600

planeador submarino, 600 planta, 77

plastinación, 591 plato, 356

Pleistoceno, 266

Pleistoceno Inferior, 251

Pleistoceno Medio, 254

Pleistoceno Superior, 258 polarización catódica, 577 polen, 100

polen arbóreo, 101 polen no arbóreo, 102 polietilenglicol, 592 pomerio, 536 pomoerium, 536 pondera, 289 porcelana, 357

Posglacial, 260 posición derivada, 79 posición primaria, 78 posición secundaria, 79

prehistoria, 230

proceso posdeposicional, 144 propulsor, 401

prospección, 81 protohistoria, 245 proyectil, 376

punta de proyectil, 297 punta musteriense, 306 puntuación, 431 punzón, 402

R

raclette, 291 radiocarbono, 188 raedera, 298 ramiforme, 555 raspador, 301 rasqueta, 291

rastro arqueológico, 39 registro arqueológico, 44 repujado, 371

resello, 436

reserva arqueológica, 619 resto arqueológico, 39 resto carpológico, 57

resto palinológico, 58 retocador, 387 retoque, 314

reverso, 439

revolución industrial, 609 rezón, 369

ruleteado, 335

S

sarcófago, 475

sección estratigráfica, 80 sedimento, 146 sedimentología, 145 sello, 451

semilla, 93 semiuncial, 419 separador, 404 serpentiforme, 570 sílex, 312

silo, 537

sistema de excavación de Wheeler, 86 sistema de registro de Harris, 56 sistema de registro de Laplace, 69 solar yermo urbano, 514

soliferreum, 382

Solutrense, 247

sonar de barrido circular, 576 sonar de barrido lateral, 574 sondeo, 87

soplado, 407

succionador de fondos, 581 succionadora, 581 superposición, 459

Szeletiense, 248

T

tabla de Munsell, 75 tachuela, 383 tafonomía, 168

tajador bidireccional, 287 tajador compuesto, 287 tajador simple, 288

taller, 612 tamizado, 113 tapa, 338 tapial, 526

Tardiglacial, 267

Tardiglaciar, 267 teatro, 484

técnica del golpe de buril, 317 técnica del núcleo de arena, 409 técnica del núcleo previo, 409 técnica levalloisiense, 300 tectiforme, 571

tejar, 618 tejera, 618 tell, 540 templo, 541 termas, 542

terra sigillata, 359 tesela, 360

testigo, 71

tiempo geológico, 18 tina, 361

tinaja, 361 toréutica, 384

torpedo propulsor, 597 torre, 493

torre de tamices, 114 torre fotográfica, 575 tortera, 281 traceología, 36

TS, 359 tumba, 456

tumba de lajas, 460 túmulo, 477 turíbulo, 375

U

UE, 85

Último Máximo Glacial, 250 uncial, 432

ungüentario, 362

unidad estratigráfica, 85 urna funeraria, 458

útil lítico, 313

V

valor nominal, 435 varilla, 395

varva, 202

vasija de cerámica, 365 vaso campaniforme, 341 vehículo de control remoto, 601 vellón, 452

venus paleolítica, 572 vertedera, 351 vertedero, 544 vertedor, 351

vestigio carpológico, 57 vestigio palinológico, 58 vía romana, 506 vidriado, 552

vidrio camafeo, 412 villa, 543

villa medieval, 496 vulva, 553

Y

yacimiento, 40

yacimiento arqueológico, 40

Z

zona arqueológica, 629

zona arqueológica calificada, 631 zona arqueológica inventariada, 630 zona de presunción arqueológica, 628 zooarqueología, 14

FRaNtsesezKO aURKiBiDea

A

Abbevillien, 203

Acheuléen, 204

action galvanique, 573 activité, 62

actuaire, 414

AD, 185

ADN fossile, 107 adobe, 534

Âge de la Pierre, 228

Âge du bronze, 215 âge du cuivre, 218

Âge du fer, 216 âge glaciaire, 264

Âge mycénien, 240

Âge néolithique, 242 agglutinant, 547 agitateur, 410 aiguille, 399

aire métropolitaine, 531 alliage, 367

alluvion, 112 aloi, 433 ambre, 103

aménagements, 19 amphithéâtre, 483 amphore, 318

analyse des phosphates, 51

analyse géochimique des phosphates, 51 analyse isotopique de l’azote, 195 analyse par activation neutronique, 274 andouiller, 398

anépigraphe, 415

année radiocarbone, 181

Anno Domini, 185 anse, 339 anthracologie, 89 anthropisation, 90 anthropologie, 1 anthropomètre, 155 anthropométrie, 154 anthropomorphe, 549

Anthropozoïque, 265

Antiquité, 205

Antiquité classique, 207

Antiquité tardive, 206 apex, 416

aqueduc, 482

arche de triomphe, 507 archéoastronomie, 2 archéographie, 3 archéologie, 4

archéologie analytique, 5 archéologie anthropologique, 6 archéologie classique, 10 archéologie contextuelle, 35 archéologie de gestion, 66 archéologie de la construction, 485 archéologie du bâti, 485 archéologie du genre, 26 archéologie expérimentale, 7 archéologie funéraire, 27 archéologie historique, 9 archéologie industrielle, 604 archéologie médiévale, 22 archéologie navale, 588

archéologie post-médiéval, 21 archéologie post-processuelle, 11 archéologie préhistorique, 28 archéologie processuelle, 12 archéologie sociale, 13 archéologie sous-marine, 583 archéologie structuraliste, 8 archéologie subaquatique, 599 archéologie sur le terrain, 30 archéologie urbaine, 513 archéométallurgie, 368 archéométrie, 269 archéozoologie, 14

argile, 117

art rupestre, 563 artéfact, 15 assiette, 356 atelier, 612

atelier de fabrication de monnaies, 449 atelier de potier, 331

atlatl, 401

Aurignacien, 211

australopithèque, 156 autorisation d’opération

archéologique, 620 avant J.-C., 184

avant Jésus-Christ, 184 avant le Présent, 172 avers, 434

Azilien, 212 azoïque, 104

broquette, 383 brunissage, 564 brunissoir, 403 buah, 385

bulbe de percussion, 310 burin, 316

B

ballon de relevage, 584 banlieue, 515 barbacane, 487

Bas Moyen Âge, 213 basilique, 488 bastide, 489

bâtiment industriel, 617

bâton de commandement, 386 bâton percé, 386

bec, 286 bec, 351

Before Present, 172 berme, 71

bien culturel classé, 622 bien inventorié, 626 biface, 285

billon, 452 bioclaste, 105 biométrie, 17 biostratigraphie, 16 bioturbation, 115 biozone, 106 biscuit, 321

bloc, 116 bol, 322 bord, 336

bouteille Mercure, 408

BP, 172

brique crue, 534

C

câble aérien, 603 cal, 186 calcination, 611 calibration, 187 cameo-glass, 412 canal, 521

canalisations d’égouts, 501 canon, 377

capacité crânienne, 158 capitale, 428

carbone-14, 188 cardo, 523

carnet de chantier, 61 carnet de fouille, 61 carrière, 608 carroyage, 83

carte archéologique, 72 catacombes, 470 cénotaphe, 479

centre commercial, 529 centre historique, 519 centre logistique, 510 céramique, 363

céramique à parois fines, 353 céramique Boquique, 323 céramique cardiale, 364 céramique cordée, 345

Chalcolithique, 218 chambre funéraire, 464 champ de fosses, 481 champ d’urnes, 472 chantier naval, 616

charnier, 462

Châtelperronien, 217 chemin de ronde, 499 chenet, 358

chopper, 288 chronoculture, 233 chronostratigraphie, 189 chrono-typologie, 193 cire perdue, 551

cirque, 545 ciseau, 405 ciste, 480

Clactonien, 232 claste, 133

clou, 374 coin, 394 coin, 437

colluvion, 134 columbarium, 471 concrétion marine, 582 conformateur, 593 constituant, 19 contexte, 147

contexte primaire, 148 contexte secondaire, 149 contremarque, 444 coprolithe, 109

corde, 344 corne, 385 cote, 65 couche, 47

coupe stratigraphique, 80 couperet, 288

couvercle, 338 craniométrie, 162 crémation, 457 creuset, 283 cromlech, 461 cruche, 347 cryoturbation, 136

cuisson oxydante, 334 cuisson réductrice, 333 culture campaniforme, 231 culture cycladique, 249 culture de Hallstatt, 226

culture de Hambourg, 227 culture de La Tène, 235

culture des champs d’urnes, 234 cursive, 420

D

dague, 372 datation, 173

datation à l’uranium, 200 datation absolue, 174

datation archéomagnétique, 170 datation au fluor, 183

datation au potassium-argon, 198 datation au radiocarbone, 180 datation isotopique, 176

datation par le carbone-14, 180 datation par racémisation des acides

aminés, 169

datation par résonance de spin électronique, 179

datation par spectrométrie de masse par accélérateur, 171

datation par thermoluminescence, 199 datation par uranium-thorium, 201 datation radioactive, 176

datation relative, 175 date calibrée, 186

dé, 392

décor estampé, 366 décor excisé, 326 décor imprimé, 327 décor incisé, 325 décor peint, 328

décoration appliquée, 324 décoration peignée, 329 découverte, 38

décubitus dorsal, 152 décubitus latéral, 153 décubitus ventral, 151 decumanus, 490

dégraissant, 343 dendrochronologie, 177 dépôt archéologique, 74

dépôt d’origine non anthropique, 94 dépotoir, 544

Dernier Maximum Glaciaire, 250 dessalage, 579

dessiccation contrôlée, 585 détritique, 118

diagramme de Harris, 41 diagramme stratigraphique, 41 diffractométrie de rayons X, 277 dimorphisme, 157

dolmen, 476 domestication, 42 domus, 492

E

écarteur, 404 échantillon, 67 échantillonnage, 68

échelle chronologique absolue, 190 échelle chronologique solaire, 178 échelle de chronologie relative, 191 échelle stratigraphique, 88

éclat, 294

éclat de burin, 317 écofact, 20

écoulement de surface, 132 édaphologie, 143 électrolyse, 578 électrophorèse, 577 électrum, 438

élément de faucille, 296 élévation, 65

émission, 442 encensoir, 375

Énéolithique, 218 engobe, 332

ensemble monumental, 623

enterrement, 453 enterrement primaire, 454 enterrement secondaire, 455 éolithe, 290

épave, 589 éperon, 522 épigraphe, 417 épigraphie, 418

Épigravettien, 219 épingle, 391

Épipaléolithique, 220 époi, 398

Époque contemporaine, 208

Époque moderne, 210 érosion, 128 escargotière, 73

espace public, 500 établissement, 54 étalonnage du temps du

radiocarbone, 192 ethnoarchéologie, 24

événement de Dansgaard-Oeschger, 252 événement de Heinrich, 259 exhumation, 469

F

faciès, 121 faïence, 346 falsification, 25 faubourg, 497 flottation, 50 fluorescence X, 278 fond, 340

fond de cabane, 503 foret, 402

forge, 538, 605 formulaire, 422 formule, 421 forteresse, 509 forum, 504

fosse, 468

fossé, 486, 525

fosse à combustion, 498 fosse de combustion, 498 fossile, 108

fouille archéologique, 59 fouille de préservation, 82 fouille de sauvetage, 82 fouille en aire ouverte, 43 fouille programmée, 60 foyer, 539

fraction, 122 fraction du sol, 122 frappe, 450 fréquentation, 53 fresque, 556

friche industrielle, 606 friche urbaine, 514 fusaïole, 281

G

galerie, 607

galet aménagé, 292 gaufrage, 371 gélifraction, 135 géoarchéologie, 123 géochronologie, 124 géomorphologie, 125

gestion du patrimoine archéologique, 625 gisement archéologique, 40

glaciation, 257 glaçure, 552 glyptique, 557

gobelet campaniforme, 341 graffito, 423

granulométrie, 126 grappin, 369 grattoir, 298

Gravettien, 225 gravier, 137

gravure préhistorique, 559

gravure striée, 558 grotte sépulcrale, 465 groupe d’activité, 63

H

habitation contiguë, 495 hache polie, 280 hachereau, 284

Hambourgien, 227 hameçon, 388 harpon, 389

Haut Moyen Âge, 223

Helladique, 229 herminette, 308

Holocène, 260 holotype, 29 hominidés, 159

Homo, 160 horizon, 129 houe, 279 hydrolyse, 580 hypogée, 467

I

îlot, 502

impression par roulement, 335 incinération, 457

incision, 554 inclusion, 425 incus, 440

indice céphalique, 161 inhumation, 453 inscription, 417

insula, 520 intaille, 441 interface, 48

interglaciaire, 256 interponction, 426 interstadiaire, 261 intrusion, 131 irisation, 411

J

jalon, 45 jarre, 361

L

lame, 295

lame mince, 150 lampe à huile, 396 lance à eau, 598 latérocubitus, 153 lauda, 427

légende, 445 ligature, 429 limon, 138 lingot, 378 lissage, 319 lissoir, 397

LSO, 196

luminescence stimulée optiquement, 196 lyophilisation, 586

M

Magdalénien, 236

Maglemosien, 237 magnétomètre, 587 magnétomètre à précession de

protons, 595

magnétomètre à protons à précession libre, 595

magnétomètre au césium, 602 maison fortifiée, 494

maison-tour, 494 majuscule, 428 marché, 530 marmite, 330 médine, 527 mégalithe, 302 menhir, 303

mensiochronologie, 194

Mésolithique, 238 métallographie, 379 métallurgie, 380 météorisation, 139 méthode au fluor, 183

méthode de datation par traces de fission, 182

méthode de Harris, 56 méthode du quadrillage, 84 méthode Laplace-Méroc, 69 méthode potassium-argon, 198 métrologie, 446

microclimat, 140 microfossile, 110 microlithe, 304 micromorphologie, 141

microscope électronique à balayage, 272 millefiori, 413

mine, 615 minerai, 613

Minoen, 239

mobilier funéraire, 466 module, 447

momie, 473 monolithe, 305 mortier, 350 mosaïque, 349

motif anchoriforme, 548 motif arboriforme, 550 motif corniforme, 561 motif cruciforme, 562 motif halteriforme, 560 motif oculé, 565

motif pectiniforme, 566 motif ramiforme, 555 motif serpentiforme, 570 motif tectiforme, 571 moule, 348

Moustérien, 241

Moyen Âge, 221

Moyen Âge tardif, 213 muet, 415

mur fantôme, 512 mur mitoyen, 528 muraille, 511

musée d’archéologie, 624

N

nécropole, 474

Néolithique, 242 nexus, 429

niveau topographique, 76

NMI, 271

nombre de restes, 270

nombre d’équivalents-vases, 275 nombre minimum d’individus, 271 noyau, 307

NR, 270

nuancier de Munsell, 75 numismatique, 448

O

obélisque, 532 objet façonné, 15

Oldowayen, 243 onciale, 432 opisthographe, 430 oppidum, 524 oreille, 370 orichalque, 443

orthostate, 309 ossuaire, 462 ostéologie, 163 ostéométrie, 276 outil lithique, 313

P

PA, 101 paléobotanique, 95 paléoclimatologie, 33 paléodémographie, 165 paléoécologie, 31 paléoespèce, 166 paléoethnobotanique, 96 paléoethnologie, 32

Paléolithique, 244

Paléolithique inférieur, 214

Paléolithique moyen, 222

Paléolithique supérieur, 224 paléomagnétisme, 197 paléontologie, 34 paléontologie humaine, 164 paléopalynologie, 97 paléopathologie, 111 paléosol, 142 paléostomatologie, 167 palette, 400

palynologie, 98 palynomorphe, 99 panse, 311

parc archéologique, 627 parement, 533

passivation électrochimique, 590 pâte, 354

pâté de maisons, 502 pâte de verre, 406

paysage après activité minière, 614 pédologie, 143

peinture, 569 pendage, 130

pénétrateur de sédiment, 596

perçoir, 315 percuteur, 299

Périgordien, 246

Période Chaude Médiévale, 253 période glaciaire, 264

période historique, 209 période interglaciaire, 256 périphérie urbaine, 515 perle, 320

Petit Âge glaciaire, 263

Petit Optimum climatique, 253 pétroglyphe, 567

phase, 49

phase archéologique, 49 photogrammétrie, 52 photographie aérienne, 37 phytolithe, 92

pichet, 355 pied, 352

pierre à feu, 312 pierre à fusil, 293 pierre tombale, 424 pigment, 568 pillage, 23

pilum, 381

pipe de kaolin, 342 pisé, 526

plan, 77

planeur sous-marin, 600 plaque de ceinture, 373 plastination, 591

Pléistocène, 266

Pléistocène inférieur, 251

Pléistocène moyen, 254

Pléistocène supérieur, 258

PNA, 102

poids de métier à tisser, 289 poinçon, 402

point moustérien, 306 pointe de projectile, 297 polarisation cathodique, 577 pollen, 100

pollen d’arbre, 101

pollen non arboréen, 102 polyéthylène glycol, 592

pomerium, 536 pomoerium, 536 ponctuation, 431 porcelaine, 357 position primaire, 78 position secondaire, 79 pot, 330

préhistoire, 230

présents funéraires, 466 pressoir, 491

préventive archéologie, 66 processus post-dépositionnel, 144 procubitus, 151

profil stratigraphique, 80 profileur sismique, 594 projectile, 376 propulseur, 401 prospection, 81 protohistoire, 245 pyramide, 535

Q

quadrat, 70 quadrillage, 83 quai, 610

Quaternaire, 265

R

rabot, 282 raclage, 337 raclette, 291 racloir, 301

rapport d’opération, 621 rapport de fouille, 621 ravine, 525

récipient céramique, 365 registre archéologique, 44

réserve archéologique, 619 retouche, 314

retoucher, 387 revers, 439

révolution industrielle, 609 rouletté, 335

S

sable, 127 sagaie, 390 sarcophage, 475 sceau, 451 sédiment, 146

sédimentologie, 145 semence, 93

semi-onciale, 419 sépulture, 456 silex, 312

silo, 537 soliferreum, 382

Solutréen, 247

sonar à balayage circulaire, 576 sonar à balayage latéral, 574 sondage archéologique, 87 soufflage, 407

spatule, 393

spectrométrie d’absorption atomique, 268 spectrométrie de rayons x, 277 spectroscopie, 273

spoliation, 23 spore, 91

stade isotopique, 262 stadiaire, 255

station totale, 46 stèle, 463

strate, 47 stratification, 119 stratigraphie inversée, 120 superposition, 459

surveillance, 64 système Wheeler, 86

Szélétien, 248

T

tamisage, 113 taphonomie, 168

Tardiglaciaire, 267

technique de l’enduction sur noyau, 409 technique Levallois, 300

tell, 540 temple, 541

temps géologique, 18 terra sigillata, 359 terre de pipe, 342 territoire urbain, 518 tesselle, 360

tessère, 360 théâtre, 484 thermes, 542 tige, 395 titre, 433

tombe en pierre plate, 460 toreutique, 384

torpille propulseur, 597 tour, 493

tour de tamisage, 114

tour photographique, 575 tracéologie, 36

tranchoir biface, 287 transducteur, 594 trop-plein, 505

trou de poteau, 546

TS, 359 tuilerie, 618 tumulus, 477

tumulus-cromlech, 478 turbation périglaciaire, 136 tuyau d’aspiration, 581

U

unguentarium, 362

unité stratigraphique, 85 urne cinéraire, 458

US, 85

usine de poterie, 331 usine de salaisons, 508

V

valeur nominale, 435 varve, 202

vase céramique, 365

véhicule sous-marin téléguidé, 601 vénus paléolithique, 572

vestige archéologique, 39 vestige carpologique, 57 vestige palynologique, 58 villa, 543

villa médiévale, 496 voie romaine, 506 vulve, 553

Z

zone archéologique, 629

zone de présomption de prescription archéologique, 628

zone d’extension, 516

zone urbaine fonctionnelle, 517 zooarchéologie, 14

iNgelesezKO aURKiBiDea

A

Abbevillian, 203 absolute dating, 174 absolute time scale, 190

accelerator mass spectrometry dating, 171

Acheulian, 204 activity, 62 activity group, 63 actuary, 414

AD, 185 adobe, 534 adze, 308

aerial cable, 603

aerial photography, 37 alloy, 367

alluvium, 112 amber, 103

amino acids racemization dating, 169 amino-acid racemization age method, 169 amphitheater, 483

amphitheatre, 483 amphora, 318

AMS dating, 171 analytical archaeology, 5 anchor shaped, 548 anchoriform, 548

Ancient Age, 205 andiron, 358 anepigraphic, 415

Anno Domini, 185 anthracology, 89 anthropization, 90 anthropological archaeology, 6 anthropology, 1 anthropometer, 155 anthropometry, 154 anthropomorphous, 549

antler, 385

antler point, 398

AP, 101 apex, 416

applied decoration, 324 aqueduct, 482

arboreal pollen, 101 arborescent pollen, 101 arboriform, 550 archaeoastronomy, 2 archaeography, 3 archaeological excavation, 59

archaeological excavation license, 620 archaeological heritage management, 625 archaeological map, 72

archaeological museum, 624 archaeological park, 627 archaeological permit, 620 archaeological phase, 49 archaeological record, 44 archaeological remains, 39 archaeological report, 621 archaeological reserve, 619 archaeological site, 40 archaeological zone, 629 archaeology, 4

archaeology of death, 27 archaeomagnetic dating, 170 archaeometallurgy, 368 archaeometry, 269 archaezoology, 14 archeological deposit, 74 artefact, 15

artifact, 15 assegai, 390 atlatl, 401

atomic absorption spectrometry, 268 attached dwelling, 495

Aurignacian, 211 australopithecus, 156 awl, 402

Azilian, 212 azoic, 104

B

balk, 71 barbican, 487 base, 340 basilica, 488 bastide, 489 baulk, 71

BC, 184 bead, 320 bec, 286

Before Christ, 184

Before Present, 172 bell beaker, 341

bell beaker culture, 231 belly, 311

belt plaque, 373 biface, 285

bifacial chopper, 287 billon, 452

binder, 547 bioclast, 105 biometry, 17 biostratigraphy, 16 bioturbation, 115 biozone, 106 biscuit ware, 321 bisque ware, 321 blade, 295

block, 116 blowing, 407 body, 311

Boquique pottery, 323 borer, 315

bowl, 322

BP, 172

Bronze Age, 215 brownfield, 606

building archaeology, 485 bulb of percussion, 310 burial, 453

burial cave, 465 burin, 316

burin blow technique, 317

burin spall, 317 burnisher, 403 burnishing, 564

C

cal, 186 calcination, 611 calibrated date, 186 calibration, 187 cameo glass, 412 canal, 521

canon, 377 canton, 522 capital, 428 carbon-14, 188

carbon-14 dating, 180 cardium pottery, 364 cardo, 523

carnary, 462

carpological remains, 57 catacomb, 470 catacombs, 470

cathode bias, 577 cenotaph, 479 censer, 375

cephalic index, 161 ceramic vessel, 365 ceramics, 363

cesium magnetometer, 602

Chalcolithic, 218

Châtelperronian, 217 china clay pipe, 342 chisel, 405

chopper, 288 chopping tool, 287 chronoculture, 233 chronostratigraphy, 189 chronotypology, 193 cinerary urn, 458 circular-scan sonar, 576 circus, 545

cist, 480

city block, 502

Clactonian, 232

Classical Antiquity, 207 classical archaeology, 10 classified cultural property, 622 clast, 133

clastation, 139 clay, 117

clay body, 354 cleaver, 284 colluvium, 134 columbarium, 471

combed decoration, 329 combustion pit, 498 congelifraction, 135 congeliturbation, 136

Contemporary Age, 208 context, 147

contextual archaeology, 35 contour gauge, 593 controlled desiccation, 585 co-ordinate system, 69

Copper Age, 218 coprolite, 109 cord, 344

corded ware, 345 core, 307 corniform, 561 countermark, 444

cranial capacity, 158 craniometry, 162 cremation, 457 cromlech, 461 crucible, 283 cruciform, 562 cursive, 420

cursive type, 420

Cycladic, 249

Cycladic culture, 249 cyst, 480

D

dagger, 372

Dansgaard-Oeschger event, 252 dating, 173

decumanus, 490 dendriform, 550 dendrochronology, 177

deposit of a non anthropic origin, 94 desalting, 579

detrital, 118 die, 392, 437 dimorphism, 157 dip, 130 discovery, 38

disentombment, 469

diver propulsion vehicle, 597 dolmen, 476

domestication, 42 domus, 492

dorsal decubitus, 152

E

ear, 370

Early Middle Ages, 223

Early Modern Times, 210 earthenware, 346

ecofact, 20 edaphology, 143

electrochemical passivation, 590 electrolysis, 578

electron spin resonance dating, 179 electrophoresis, 577

electrum, 438 elevation, 65 embossing, 371

Eneolithic, 218 engobe, 332 eolith, 290

epigraph, 417 epigraphy, 418

Epigravettian, 219

Epi-gravettian, 219

Epipalaeolithic, 220 erosion, 128

estimated vessels equivalent, 275 ethnoarchaeology, 24

excavation journal, 61 excavation notebook, 61 excised decoration, 326 exhumation, 469 experimental archaeology, 7 extension area, 516

F

face, 533

face value, 435 facies, 121 facing, 533 faience, 346 feature, 19

field archaeology, 30 fineness, 433

fishing hook, 388

fission-track dating, 182 flint, 312

flint sickle teeth, 296 flotation, 50

fluorine dating, 183 foot, 352

forge, 538 forgery, 25 formula, 421 formulary, 422 fort, 509

fortified house, 494 fortress, 509

forum, 504 fossa, 468

fossil, 108

fossil DNA, 107 fraction, 122 frequentation, 53 fresco, 556 functional area, 517

functional urban region, 517 funerary archaeology, 27 funerary chamber, 464

G

gallery, 607

galvanic action, 573 gender archaeology, 26 geoarchaeology, 123 geochronology, 124 geologic time, 18 geomorphology, 125 glacial period, 264 glaciation, 257

glaze, 552 glyptic, 557 graffito, 423 granulometry, 126 grapnel, 369

grave goods, 466 gravel, 137 gravestone, 424

Gravettian, 225 grid, 83

grid layout, 83

grid-square method, 84 gully, 525

gun flint, 293

H

Hallstatt culture, 226 halteriform, 560

Hamburg culture, 227

Hamburgian, 227 hammer, 299 handle, 339 harpoon, 389

Harris Matrix diagram, 41

Harris recording system, 56 hearth, 539

Heinrich event, 259

Helladic, 229 hill fort, 524 historic centre, 519 historic period, 209

historical archaeology, 9 hoe, 279

Holocene, 260 holotype, 29

Hominidae, 159

Homo, 160 horizon, 129 horn, 385

horn shape, 561 hut floor, 503 hydrolysis, 580 hypogeum, 467

I

ingot, 378 inhumation, 453 inscription, 417 insula, 520 intaglio, 441 interface, 48 interglacial, 256

interglacial period, 256 interpunction, 426 interstadial, 261 intrusion, 131

inventoried property, 626 inverted stratigraphy, 120 iridescence, 411

Iron Age, 216 ironworks, 605 isotope stage, 262 issue, 442

J

jar, 355

K

kaolin pipe, 342

L

ice age, 264

incineration, 457 incised decoration, 325 incision, 554

inclusion, 425 incuse, 440

industrial archaeology, 604 industrial building, 617 industrial revolution, 609

La Tène culture, 235 landscape after mining, 614

Laplace method, 69 large jar, 361

Last Glacial Maximum, 250

Late Antiquity, 206

Late Glacial, 267

Late Middle Ages, 213

lateral decubitus, 153 lauda, 427

legend, 445

Levallois technique, 300 lid, 338

lifting bag, 584 lifting balloon, 584 lingot, 378

lithic flake, 294

Little Ice Age, 263 logistic centre, 510 loom weight, 289 loot, 23

lost wax, 551

Lower Palaeolithic, 214

Lower Pleistocene, 251 lyophilization, 586

M

Magdalenian, 236

Magdalenian period, 236

Maglemosean, 237

Maglemosian, 237 magnetometer, 587 mall, 529

management archaeology, 66 marine concretion, 582 market, 530

medieval archaeology, 22

Medieval Climate Optimum, 253 medieval villa, 496

Medieval Warm Period, 253 medina, 527

megalith, 302 menhir, 303 mensiochronology, 194 mercurial bottle, 408

Mesolithic, 238 metallography, 379 metallurgy, 380 metrology, 446

metropolitan area, 531 microclimate, 140 microfossil, 110 microlith, 304 micromorphology, 141

Middle Ages, 221

Middle Palaeolithic, 222

Middle Pleistocene, 254 millefiori, 413

mine, 615

minimum number of individuals, 271

Minoan, 239 mint, 449 minting, 450

MNI, 271 moat, 486

Modern Age, 210

Modern Times, 208 module, 447 monolith, 305

monumental ensemble, 623 mortar, 350

mosaic, 349 mould, 348

Mousterian, 241

Mousterian point, 306 mud penetrator, 596 mummy, 473

Munsell soil colour chart, 75 mute, 415

Mycenaean age, 240

N

NAA, 274 nail, 374

NAP, 102

naval archaeology, 588 naval shipyard, 616 necropolis, 474

needle, 399

Neolithic, 242

Neolithic age, 242

neutron activation analysis, 274 nexus, 429

nitrogen dating, 195

non anthropic deposit, 94 non arboreal pollen, 102 nonarborescent pollen, 102

NR, 270 nucleus, 307

number of remains, 270 numismatics, 448

O

obelisk, 532 obverse, 434 oculated, 565 oil lamp, 396

Oldowan, 243

Oldowan age, 243

open area excavation, 43 opening material, 343 opistograph, 430

optically stimulated luminescence, 196 ore, 613

orichalcum, 443 orthostat, 309

OSL, 196 osteology, 163 osteometry, 276 overflow, 505 oxiding firing, 334

P

painted decoration, 328 painting, 569 palaeoanthropology, 164 palaeobotany, 95 palaeoclimatology, 33 palaeodemography, 165 palaeoecology, 31 palaeoethnobotany, 96 palaeoethnology, 32

Palaeolithic, 244 palaeomagnetism, 197 palaeontology, 34 palaeopalynology, 97 palaeopathology, 111 palaeosol, 142 palaeospecies, 166 palaeostomatology, 167 palette, 400

palynological remains, 58 palynology, 98 palynomorph, 99

parapet walk, 499 party wall, 528 paste, 354

pebble tool, 292 pectiniform, 566 pedology, 143 perforated baton, 386

Perigordian, 246 periphery, 515 petroglyph, 567 phantom wall, 512 phosphate mapping, 51 photogrammetry, 52 photographic tower, 575 photo-tower, 575 phytolith, 92

pierced antler rod, 386 pigment, 568

pilum, 381 pin, 391

pit field, 481 pitcher, 347

plan, 77

planned excavation, 60 plastination, 591

plate, 356

Pleistocene, 266 plunder, 23 polished axe, 280 polisher, 403 pollen, 100

polyethylene glycol, 592 pomerium, 536 pomoerium, 536 porcelain, 357

post hole, 546

post-depositional process, 144 posthole, 546

post-medieval archaeology, 21 post-processual archaeology, 11 pot, 330

potassium-argon dating, 198 potter’s workshop, 331 pottery, 331, 363

pottery factory, 331 prehistoric archaeology, 28 prehistoric engraving, 559 prehistory, 230

pressure flaker, 387

presumed archaeological site, 628 preventive archaeology, 66 primary burial, 454