Sektore hau gune publiko bati dagokio

INFORMAZIOA

Idoia Filloy Nieva – Eliseo Gil Zubillaga
Iruña-Veleiako arkeologia-indusketetako zuzendariordea eta zuzendaria ­ Lurmen S.L. enpresan.

2007ko maiatza.

1999an, 2. sektorea izeneko esparruetako baten indusketa-lanetan, horma-pinturen maila oso interesgarria aurkitu genuen, neurri batean horman bertan eta beste zati batean gelako zoruaren gainean. Hondakinei esker, hormetako dekorazio-programa berreraiki ahal izan zen 1,50 metroko altueraraino.

Bada, Arabako Foru Aldundiko Zaharberritze Zerbitzuak pintura-zatiak altxatzeko egindako prozesuan, grafito epigrafiko bat jarri zen agerian, K.o. I. mendearen amaieran gauzatua, testu luze bat eratuz. Esan behar da gure eta inguruko lurraldetan ezagutzen dugun kasu bakarra dela, noski.

Puntu honetan, eta etxeari buruzko grafitoetara itzuliz, ezin dugu egiaztatu gabe utzi Veleian grafito batzuk agertu zirenik, horien interpretazioa jada ez zetorrelako bat lehen deskribatutakoarekin. Hau da, ez zirudien jabetza- edo erabilera-markatzaileak zirenik, batez ere koordenatu kronologiko batzuetan, zeinean sinbolo jakin batzuen irudikapena azaleratzen ari zen fenomeno erlijioso baten irudikapen garbia baitzen. Zehazki, V. mendeko sigillata berantiar zatien gainean egindako bi grafito ziren. (Bata hispaniarra eta bestea Afrikako iparraldetik inportatua), non bi krismoi grabatu ziren. Zeramikazko aztarna xume hauetan islatutako kristau ikonografia nabarmena, testuinguru berean Tunisiatik kronologia berean ekarritako argizulo paleokristau baten aurkikuntzarekin batera, tailerrean bertan moldez inprimatutako beste krismoi batekin batera, Veleiako kristau gurtzaren ikurren erakustaldiaren ebidentzia argiak ziren. Aurkikuntza hauek bere garaian argitaratu ziren.

Irudikapen hauen kronologia ezin hobeto egokitzen zen kristau gurtza Inperioaren erlijio ofiziala zen garai batean, jada K. a. IV. mendearen amaieratik. 380an, Teodosioren Tesalonikako Ediktuaren ondoren.

Hala ere, aurkikuntza horiek Euskal Herriari buruzko bibliografiaren zati batek garai berantiarrean proposatutakoa uxatzera edo, gutxienez, erlatibizatzera zetozen, non kristautasunak garai horretan izan zuen ezarpenari buruz teorizatzen zen, erromatar munduaren ondorengoa kontsideratuz. Iruñeko aurkikuntzak lehen froga ziren, eta iritzi horien irmotasuna zehaztera zetorren, gutxienez.